Metodologia - wybrane cz 2 [trafności wewn./zewn., losowania, efekty i inne]

TRAFNOŚĆ WEWNĘTRZNA to taki plan, który...

pozwala wyeliminować alternatywne -do ujętych w hipotezie badawczej- wyjaśnienia wariancji zmiennej Y

Owe ALTERNATYWNE wyjaśnienia zmienności Y (trafności wewnętrznej) są czynnikami odnoszącymi się do...

sposobu organizacji, przebiegu samego badania eksperymentalnego, niespecyficznymi zachowaniami się osób badanych oraz wpływów czynników z otoczenia fizycznego i społecznego sytuacji badawczej

Warunki, do których należy trafności wewnętrzna planu E:

(1) Plan E powinien być ADEKWATNY do hipotezy (2) badacz powinien KONTROLOWAĆ wszystkie czynniki -poza zmienną X- mogące mieć wpływ na zachowanie osób badanych (3) badacz powinien EFEKTYWNI MANIPULOWAĆ zmienną X, czyli powinien stworzyć takie warunki badania, które zapewnią MAKSYMALIZACJE WARIANCJI zmiennej Y wyjaśnionej oddziaływaniem na tę zmienną POSTĘPOWANIA EKSPERYMENTALNEGO X (efekty jego wpływu na Y będzie można oddzielić od 'szumu')

TRAFNOŚĆ ZEWNĘTRZNA związana jest z pytaniem o...

zakres wniosków, które badacz sformułował na podstawie wyników uzyskanych z zakończonego badania. Dotyczy ona zakresu generalizacji (ogólniania) tych wniosków

Warunki, do których należy TRAFNOŚĆ ZEWNĘTRZNA planu E:

(1) Badacz powinien wiedzieć czy uzyskane wyniki mogą być PODSTAWĄ DO FORMUŁOWANIA UOGÓLNIEŃ NA CAŁĄ POPULACJĘ, czy mogą być jedynie potraktowane jako podstawa do sporządzenia portretu psychologicznego osób z grupy kontrolne i eksperymentalnej (2) problem REPREZENTATYWNOŚCI WARUNKÓW badania - czyli problem TYPOWOŚCI warunków badania dla warunków eksperymentalnych na które będą uogólniane wyniki badania eksperymentalnego (3) Czy uzyskane przez badacza wartości ZMIENNYCH ZOPERACJONALIZOWANYCH nie

Czynniki zakłócające trafność wewnętrzną:

(1) HISTORIA - im dłuższy czas między pretestem a posttestem tym większe proawdop. udziału zmiennych z kontekstu zewnętrznego (2) DOJRZEWANIE - źródłem zakłócenia jest organizmy badanego, zmiany związ. z dojrzewaniem fizjologicznym i psychicznym mogą wzmacniać/osłabiać efekty X (3) SELEKCJA - stronniczy dobór osób do grup może zwiększyć prawdop. potwierdzenia hip. bad. (plany quasi-eksperymentalne podlegają wpływowi tego czynnika (4) TESTOWANIE - pretest może uwrażliwiać osoby na oddziaływanie e

c.d. czynników zakłócających trafność wewnętrzną

(5) INSTRUMENTALIZACJA - zmiany narzędzi pomiarowych, procedur ich stosowania i obliczania wyników oraz zwiększenia doświadczenia osób stosujących narzędzia/zmianą osób (6) REGRESJA STATYSTYCZNA - skrajne wyniki mają tendencje do uśredniania się - regresja do średniej (7) UTRATA OSÓB BADANYCH - zmniejszenie liczebności próby (8) INTERAKCJA SELEKCJI Z: HISTORIĄ, DOJRZEWANIEM I INSTRUMENTALIZACJĄ - niekorzystne zbiegnięcie się wpływów czynnika selekcji, który wchodzi w interakcję z innymi c.d.n.

c.d. czynników zakłócających trafność wewnętrzną

(9) PRZENIKANIE INFORMACJI ZWIĄZ. Z POST. EKSP. Z GRUPY DO GRUPY LUB IMITOWANIE POST. EKSP. (10) KOMPENSUJĄCE, PROGRAMOWE ZRÓŻNICOWANIE GRUP PORÓWNAWCZYCH, WYRÓWNANIE ICH TRAKTOWANIA (11) KOMPENSOWANIE MNIEJ POŻĄDANYCH WARUNKÓW I SPOWODOWANE NIMI RYWALIZACYJNE ZACHOWANIE SIĘ OSÓB BAD. (12) OBRAŻANIE SIĘ OSÓB ZNAJDUJĄCYCH SIĘ W MNIEJ POŻĄDANYCH WARUNKACH

Czynniki zakłócające TRAFNOŚĆ ZEWNĘTRZNĄ:

(1) INTERAKCJA SELEKCJI Z POSTĘPOWANIEM EKSPERYMENTALNYM - nie respektowanie zasady randomizacji (efekt interakcji selekcji obu grup porównawczych ze zmienną X) (2) INTERAKCJA WARUNKÓW BADANIA Z POSTĘPOWANIEM EKSP. - warunki badania nie odpowiadające normalnym (3) INTERAKCJA HISTORII Z POSTĘPOWANIEM EKSPERYMENTALNYM - okres historyczny "brzemienny" w wydarzenia absorbujące osoby badane może sprzyjać hip. bad. (4) INTERAKCJA PRETESTU Y Z POSTĘPOWANIEM EKSPERYMENTALNYM - pretest uwrażliwia osoby b

1. Badanie retrospektywne 2. Dziś - badanie symultaniczne, "dziś" (X) - "dziś" (Y) 3. Badanie prognostyczne podaj 'wzory' do 1. oraz 3.

1. "wczoraj" (X) - "dzisiaj" (Y) 3. "dziś" (X) - "jutro" (Y)

TRZY ZASADY ZBIERANIA I PRZETWARZANIA INFORMACJI W EPF:

1. Badacz znający treść problemów i hipotez badawczych nie może sam prowadzić wywiady 2. Osoba prowadząca wywiad nie może jednocześnie dokonywać kwantyfikacji osób uczestniczących w badaniu 3. Przekład z wywiadu na dane ilościowe powinny dokonywać, NIEZALEŻNIE (!), dwie osoby o statusie sędziów kompetentnych, nie powinien to być sam badacz ani osoby przeprowadzające wywiad

Uszereguj w kolejności od najwyższej trafności wewnętrznej (precyzji badania) do najmniejszej (jednocześnie najmniejsze będą miały najwyższą trafność zewnętrzną - zakres wniosków): ex post facto, eksperyment terenowy, quasi-eksperyment, obserwacja, eksperyment labolatoryjny

1. eksperyment laboratoryjny 2. eksperyment terenowy 3. quasi-eksperyment 4. ex post facto, obserwacja

Jakie oznaczenie ma wariancja wspólna?

r^2 xy (100%)

Współczynnik a (nie wiem w czym, było obok równania regresji, wpisuję dlatego, że na pytaniach z zeszłych lat widziałam jakieś pytanie o 'a'

Wspólczynnik a jest równy średniej wartości zmiennej zależnej y w grupie a3. a=Y3 (z kreseczką nad Y). Średnią wartość każdej pozostałej grupy będziemy porównywać ze średnią wartością Y właśnie grupy a3.

Co jest najbardziej charakterystyczną cechą odróżniającą kodowanie zero-jedynkowe od pozostałych systemów kodowania?

TRAKTOWANIE JEDNEJ Z GRUP (OBOJĘTNIE KTÓREJ!!!) JAKO GRUPY ODNIESIENIA CZY SWOISTEJ GRUPY KONTROLNEJ (członkowie we wszystkich utworzonych zmiennych instrumentalnych otrzymują wyłącznie zera)

Podział populacji (wg statystyków):

(1) skończone (2) nieskończone - zbiór nieskończonych powtórzeń pewnego eksperymentu, w których obserwuje się wartość pewnych zmiennych

Schematy losowania - wyróżniamy (co najmniej) 4 podstawowe podziały:

(1) los. ZALEŻNE (bezzwrotne; w badaniach psych!) - NIEZALEŻNE (zwrotne; -> w przypadku populacji nieskończonych) (2) los. INDYWIDUALNE (pojedyncze, niepogrupowane elementy) - ZESPOŁOWE/GRUPOWE (wymaga pogrupowania, jednostką losowania jest grupa, operatem losowania jest ponumerowany wykaz grup) (3) los. WIELOSTOPNIOWE (kilka etapów losowania) - JEDNOSTOPNIOWE (próbę tworzą elementy bezpośrednio z niej wylosowane) (4) los. OGRANICZONE (próbę kompletujemy na podstawie odrębnych losowań elementów

Podział prób losowych (2):

(1) PROSTE ze skończonych populacji uzyskuje się z wykorzystaniem losowania: indywidualnego, nieograniczonego, niezależnego (ze zwracaniem) (3) ZŁOŻONE - z bardziej zaawansowanych schematów losowania (np. złożonych, zależnych)

Z jakimi populacjami mamy najczęściej do czynienia, jakie próby są najczęściej z nich losowane (+ z jakich schematów losowań najczęściej)?

Z populacjami SKOŃCZONYMI. Najczęściej losowane są z nich próby ZŁOŻONE (uzyskane z posłużeniem się schematami losowań BEZZWROTNYCH i WIELOSTOPNIOWYCH).

Strategie doboru próby z populacji (3):

(1) dobór CELOWY=NIEPROBABILISTYCZNY (badacz sam wybiera): jego odmiany to KWOTOWY i nie polecany PRZYPADKOWY (2) ZGŁOSZENIA OCHOTNIKÓW (3) DOBÓR LOSOWY

Co oznacza skrót EPF?

Model ex post facto

10 zasad etycznego postępowania psychologa (hasłowo):

całościowa ocena z etycznego punktu widzenia, rozważyć zagrożenie badanych, odpowiedzialność za etyczność, udział uczestników na jasno określonym porozumieniu, utajenie celu - tylko w szczególnych przypadkach (wyjaśnione powody, zaplanować alternatywne sposoby postępowania), respektowanie prawa odmowy (szczególnie gdy relacja zależnościowa), chronić przed dyskomfortem psych i fiz, po - wyjaśnić naturę badania i odp. na pytania, robi wszystko co może by znieść negat. skutki (jeśli powstały), nie

[odmiany MR] Odmiana (a) jedno-jednozmiennowa oraz (b) jedno-wielozmiennowa

(a) zmienna zależna jednowymiarowa i jednak zmienna niezależna (b) zmienna zależna jednowymiarowa i wiele zmiennych niezależnych

[odmiany MR] Odmiana (c) wielo-jednozmiennowa oraz (d) wielo-wielozmiennowa

(c) zmienna zależna wielowymiarowa i jedna zmienna niezależna (d) zmienna zależna wielowymiarowa i wiele zmiennych niezależnych

[odomiany MR] Inny podział (podpowiedź - chodzi o coś z liniami):

liniowa i krzywoliniowa (rzadko)

Jaki współczynnik do korelacji liniowej (w modelu jedno-jednozmiennym)?

współczynnik rPearsona

Co to WAGA BETA (w regresji)? I o czym nam mówi?

standaryzowany współczynnik regresji. Mówi nam o ile zmieni się Y wskutek standaryzowanej zmiany zmiennej X1

Na czym polega DOBÓR WARSTWOWY?

próba jest dzielona na podstawie zmiennych na warstwy. Następnie w warstwach dobór ma charakter losowy

Na czym polega DOBÓR KWOTOWY (odmiana doboru warstwowego)?

po wyznaczeniu warstw nie prowadzimy losowania tylko kierujemy się dostępnością

Czy jest efekt PIGMALIONA (podaj dwa synonimy) i jakie jego dwie odmiany wyróżniamy? [Rosenthal]

to efekt powstały w wyniku oczekiwań i stronniczości badacz - ludzie zachowują się w sposób, który zaspokaja oczekiwania innych. Synonimy: efekt Rosenthala, samospełniające się proroctwo (Asia i Tomek - mieliśmy o tym prezentację!!! i Rosenthalu i koniu Hansie i Galatei i Golemie). Dwie odmiany: efekt GALATEI (pozytywne traktowanie badanych; korzystne ocenianie) oraz GOLEMA (negatywne rezultaty traktowania badanych; przypisywanie negatywnych cech osobowości)

[Rosenthal] Cztery czynniki pośredniczące w powstawaniu Oczekiwań Interpersonalnych Badacza (OIB, dla ułatwienia też można: OBI;p):

(1) klimat - stwarzanie cieplejszej atmosfery "+" (grupie faworyzowanej) (2) sprzężenie zwrotne - większe zainteresowanie (3) wkład - więcej wymaga się od "+", więcej uwagi, "nauczycielskość" (3) wydajność - więcej okazji do wykazania się

Kto się zajmował Wskazówkami Sugerującymi Hipotezę (WSH)?

ORNE

Trzy procesy kontroli WSH (wg Orne), tzw. procedury quasi-kontrolne:

(1) badanie posteksperymentalne (wywiad nt. tego co myślą o procedurze; gdy sobie uświadamiała cel - powinno się z niej zrezygnować) (2) niby-eksperyment (2 grupy - jedna poddana eksperymentowi, druga tylko wyobraża sobie + procedury) (3) symulacja eksperymentalna (prosi się o symulowanie zmiennych)

Kto był twórcą koncepcji Lęku Przed Oceną (LPO)? Jakie są dwie metody badania LPO?

ROSENBERG. Metody badania wpływu: (1) Metoda powtórnego przeprowadzania badania wg zmienionego scenariusza (wyelim. potencjalnych zakłócaczy) (2) metoda manipulowania pobudzeniem emocjonalnym i dostarcza odp. wskazówek zachowania się

Negatywne OIB (Oczekiwania interpersonalne Badacza) prowadzą do efektu ......, a pozytywne do efektu ... (do wyboru Galatei / Golema)

Pozytywne OIB -> Galatei, a negatywne OIB -> Golema

Czy teraz już wszystko umiesz?

Wciąż nie, ale jesteś ciut bliżej celu:) ciąg dalszy ponownie nastąpi!