WykładRóżnice04

Interakcyjna teoria temperamentu Thomasa i Chess. (projekt NYLS)

Badania podłużne nad związkiem między temperamentem, zachowaniem i zaburzeniami zachowania- projekt NYLS. (wyniki publikowane przez 30 lat, 133 osoby) - Na podstawie pierwszych protokołów obserwacji i wywiadów z rodzicami ustalono 9 kategorii temperamentu (zachowane przez 30 lat): 1. AKTYWNOŚĆ- poziom, tempo i częstotliwość z jaką składnik motoryczny występuje w zachowaniu. 2. RYTMICZNOŚĆ- regularność w przejawianiu się podstawowych funkcji biologicznych 3. WYCOFYWANIE/ZBLIŻANIE- pierwsza reakcj

Funkcjonalne znaczenie temperamentu trudnego vs łatwego (de Vries). [Kenia]

- wyłoniono po 2 grupy dzieci: 10 z temperamentem trudnym i 10 z łatwym. - po 3 miesiącach badania powtórzono - wystąpiła susza- wiele dzieci zginęło (71% łatwych i 33% trudnych) WNIOSEK: Dzieci trudne jako bardziej kapryśne są np. częściej karmione, co powoduje że w warunkach trudnych mają większą szansę przeżycia. Trudne cechy są adaptacyjne. WIĘC: Cechy temperamentu nie są same w sobie dezadaptacyjne, to zależy od sytuacji.

Behawioralno-genetyczna teoria EAS Bussa i Plomina.

- Temperament to zespół dziedziczonych cech osobowości, które ujawniają się we wczesnym okresie życia (do 2r.ż) [Podstawowe kryterium zaliczenia danej cechy zachowania do temperamentu= dziedziczność] [nie jest cechą temperamentu cecha obecna od wczesnego dzieciństwa, ale niezdeterminowana genetycznie np. uśmiech + cecha zdeterminowana genetycznie ale nieujawniająca się do 2r.ż. również nie jest cechą temperamentu (np. sumienność)] *** TRÓJCZYNNIKOWA STRUKTURA TEMPERAMENTU: (Tylko emocje negatywn

Biologiczne mechanizmy EAS.

Trzy poziomy aktywacji: *BEHAWIORALNY (różnice przejawiają się w aktywności) *AUTONOMICZNY (różnice w sferze emocji) *MÓZGOWY (różnice w aktywacji struktur mózgowych przejawiają się w sferze towarzyskości)

Kwestionariusz EAS (Buss i Plomin) [wersja dla dzieci] + skala nieśmiałości

- wypełniają rodzice lub wychowawcy - bardzo krótki (20 pozycji) - Przykładowe badanie: Rozpoznawanie i dopasowywanie ekspresji mimicznej (Bruce i inni) *WYNIKI: Dzieci o wysokiej emocjonalności mają problemy z rozpoznawaniem radości. Nie ma związku między towarzyskością a dopasowywaniem, są związki z rozpoznawaniem gniewu i zaskoczenia >>> prawdopodobnie nie chodzi o towarzyskość ale o zdolności językowe.

Biologiczna teoria poszukiwania doznań Zuckermana.

- źródło koncepcji: obserwacja zachowania ludzi w warunkach deprywacji sensorycznej (niektórzy mogą tolerować, inni niezbyt- ma to związek z cechą temperamentalną poszukiwania doznań). > Źródłem stymulacji nie jest fizyczna wartość stymulacji ale jej znaczenie psychologiczne. * Wymiary temperamentu: 1. Poszukiwanie grozy i przygód (TAS)- ryzykowne zajęcia fizyczne i na świeżym powietrzu. 2. Poszukiwanie przeżyć (ES)- aktywacja via umysł, niekonwencjonalność i zmysły. 3. Rozhamowanie (Dis) - rozł

Co to jest potrzeba poszukiwania doznań wg definicji wczesnej?

Prosta potrzeba sensoryczna oparta na optymalnym poziomie stymulacji.

Co to jest potrzeba poszukiwania doznań wg definicji późniejszej?

Potrzeba doznawania zróżnicowanych, nowych i złożonych wrażeń i doświadczeń oraz gotowość do podejmowania ryzyka fizycznego i społecznego w celu dostarczenia sobie tego typu doznań.

Biologiczne podłoże poszukiwania doznań. (koncepcja wyjaśniająca, a nie opisowa)

* Pętla kora mózgowa - układ siatkowaty (koncepcja pierwotna): poszukiwacze doznań potrzebują więcej stymulacji aby osiągnąć optymalny poziom aktywacji, natomiast ludzie o niskiej potrzebie poszukiwania doznań potrzebują mniejszej stymulacji, aby osiągnąć optymalny poziom aktywacji > wzrost stymulacji prowadzi do wzrostu amplitudy potencjałów wywołanych (PW) u poszukiwaczy doznań, odwrotna zależność u unikających silnych doznań. * Biochemiczna interpretacja aktywacji (koncepcja późniejsza)- różn

Potrzeba poszukiwania doznań (PPD) a funkcjonowanie uwagowe.

- KONCENTRACJA UWAGI A PPD: * Ball i Zuckerman- sprawdzano szybkość uczenia się (odkrywania) treści wielowymiarowego pojęcia (analogiczne do KLIPCA) WYNIK: Osoby o wyższej potrzebie poszukiwania doznań szybciej odkrywały treść pojęcia. * Martin: zastosowano Test Figur Ukrytych (EFT Witkina) WYNIK: Osoby o wysokiej potrzebie poszukiwania doznań szybciej i dokładniej identyfikowały figury. *** ~ ODRUCH ORIENTACYJNY JEST SILNIEJSZY U POSZUKIWACZY DOZNAŃ (Neary i Zuckerman) *** - PODZIELNOŚĆ UWAGI A

Regulacyjna teoria temperamentu (RTT) Strelaua.

Temperament- odnosi się do względnie stałych cech osobowości występujących u człowieka od wczesnego dzieciństwa i mających swoje odpowiedniki w świecie zwierząt. Jest pierwotnie zdeterminowany przez wrodzone mechanizmy neurobiochemiczne, podlega powolnym zmianom spowodowanym procesem dojrzewania oraz indywidualnie specyficznym oddziaływaniem między genotypem a środowiskiem. * 6 CECH TEMPERAMENTU: - ŻWAWOŚĆ (ŻW) - PERSEWERATYWNOŚĆ (PE) - WRAŻLIWOŚĆ SENSORYCZNA (WS) - REAKTYWNOŚĆ EMOCJONALNA (RE)

Metaanaliza badań nad odziedziczalnością.

* Inteligencja: 22-85% * Zainteresowania: 31-39% * Podatność na zaburzenia i choroby psychiczne: 20-80% * postawy społeczne: 0-65% * cechy osobowości/temperamentu: 42-57%