zmienna, której wartości określane są w modelu, w szczególności zmienna taka może być zmienną objaśnianą w pewnym równaniu modelu, a objaśniającą w innym równaniu tego modelu
modele, w których rolę zmiennych objaśniających pełnią zmienne skorelowane ze zmiennymi objaśnianymi, ale nie wyrażają one przyczyn zmienności zmiennych objaśnianych