Historia - Pradzieje i historia starożytnego wschodu

Prehistoria rozpoczęła się i trwała do...

ok. 2 mln lat temu a trwała do schyłku IV tysiąclecia p.n.e. (do początku starożytności). Rozpoczęło ją zdobycie przez istoty człekopodobne umiejętności tworzenia najprostszych narzędzi.

Tryb życia i sposób zapewniania pożywienia w prehistorii

Przez większość prehistorii nasi przodkowie prowadzili wędrowny tryb życia. Zdobywali pożywienie poprzez zbieractwo (np. owoców) i myślistwo. Dopiero w ostatnich kilku tysiącach lat zaczęło się rolnictwo.

Paleolit

trwał do XI tysiąclecia p.n.e. Koczowniczy tryb życia, zbieractwo i łowiectwo. Źródło początku kultury duchowej.

Mezolit

do IX tysiąclecia p.n.e. Stopniowe przechodzenie na osadniczy tryb życia, odkrywanie uprawy roślin i hodowania zwierząt. Oswojenie świni, owcy i psa.

Neolit

od IX tysiąclecia p.n.e... Rozwój uprawy roślin i hodowli zwierząt. Narodziny rolnictwa i powstanie stałych osad.

Najstarsze znane miasto to...

Jerycho (ok. 9000 lat p.n.e.)

Koniec neolitu nadszedł wraz z...

opanowaniem wytwarzania brązu, który pozwalał na tworzenie lepszych narzędzi niż kamień. Na Bliskim Wschodzie ok. 3400 r. p.n.e.

Wynalezienie pisma

Koniec IV tysiąclecia p.n.e., granica między prehistorią a historią.

Epoka żelaza

Rozpoczęła się na Bliskim Wschodzie ok. 1200 r. p.n.e. Nauczono się obchodzić z żelazem i tworzyć z niego lepsze narzędzia.

Cywilizacja Mezopotamii narodziła się...

na przełomie IV i III tysiąclecia p.n.e. w okolicach Zatoki Perskiej. Opierała się na rolnictwie, rzemiośle i wymianie handlowej.

Sumerowie

Pierwsza cywilizacja Mezopotamii. Wnieśli wielki wkład w rozwój cywilizacji dzięki rozwojowi pisma, matematyki i wiedzy przyrodniczej, a także zastosowaniem koła.

System teokratyczny

władza w imię Bogów, znajdowała się w rękach najwyższego kapłana.

XVIII. w. p.n.e.:

Panowanie Hammurabiego w Królestwie Babilonii. Zasłynął ze spisanego przez niego zbioru praw (, oko za oko, ząb za ząb"). Od Babilonów wywodzi się podział godziny na 60 minut itd.

Asyria

Współistniała z Babilonią od 2000 r. p.n.e. w IX-VII w. p.n. e opanowali Babilonię i wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego. Na krótko również Egipt.

Odrodzenie Babilonii

Na początku VI w. p.n.e. Babilonia odbudowała swoją potęgę, w 539 r. p.n.e. zdobyli ją jednak Persowie.

Upadek Asyrii

w VII w. p.n.e. uległa koalicji wrogich ludów. w 612 r. p.n.e. upadła stolica, co oznaczało koniec imperium.

Imperium Persów

Szczyt potęgi na przełomie VI i V w. p.n.e., podbici około 330 r. p.n.e. przez Aleksandra Wielkiego.

Egipt - pierwsza epoka historyczna

Stare Państwo (ok. 2675-2170 r. p.n.e.), wtedy powstały Piramidy w Gizie.

Egipt - nowe państwo

1565-1085 r. p.n.e., osiągnęli wtedy największy zasięg terytorialny. Dominował politycznie i gospodarczo na Bliskim Wschodzie.

Egipt w XII w. p.n.e.

Starali się wtedy tam wedrzeć Libijczycy i Indoeuropejczycy, Egipcjanie ich powstrzymali lecz nigdy już nie odzyskali dawnej potęgi.

Indoeuropejczycy

Wywodzili się z terenów na północ od Kaukazu. Na początku II tysiąclecia p.n. e dotarli na Bliski Wschód gdzie konkurowali z semitami.

Hierarchia społeczeństwa w Egipcie. (9)

Faraon (władza despotyczna i teokratyczna), niżej wyższi urzędnicy, kapłani i dowódcy wojskowi, niżej niższi urzędnicy, niżej żołnierze, rzemieślnicy i kupcy, niżej chłopi, niżej niewolnicy.

Religia Egipcjan

Wielką rolę odgrywał bóg najwyższy (Re - bóg słońca) a także faraon. Dusza zmarłego miała przetrwać tak długo jak przetrwa ciało.

Sztuka Egiptu - charakter

Charakter monumentalny, związana głównie ze świątyniami, grobowcami oraz pałacami Faraona.

Egipskie pismo hieroglificzne narodziło się...

na początku III tysiąclecia p.n.e.

Osiągnięcia Egipcjan (8)

organziacja państwa i społeczeństwa, system irygacyjny, pismo, literatura, medycyna, geometria, opracowanie kalendarza, wznoszenie wielkich budowli.

Wiszące Ogrody - Miasto

Babilon

Hebrajczycy i ich państwo

W X w. p.n.e. Hebrajczycy umocnili państwo pod przywództwem Dawida i jego syna Salomona. W 930 r. Salomon zmarł a państwo podzieliło się na Izrael (płn.) i Judeę (płd.)

Podbicie Izraela przez Asyrię (rok)

722 r. p.n.e.

Podbicie Judei i skutki

586 r. p.n.e. przez Babilonię. Zburzono Świątynię Salomona a mieszkańców przesiedlono do Mezopotamii. W 539 r. Babilonia upada podbita przez Persów a niewola się kończy.

Powrót Żydów do ojczyzny i jej losy

538 r. - Żydzi uzyskują prawo powrotu do ojczyzny opanowanej przez Persów, których imperium teraz są częścią.

Judaizm

Pierwsza monoteistyczna religia w historii. Żydzi wierzyli w jednego Boga - Jahwe.

Tora

Pierwszych pięć ksiąg Biblii hebrajskiej.

Fenicjanie

Zamieszkiwali wschodnie wybrzeże Morza Śródziemnego. Sąsiadowali z Izraelitami. Świetni żeglarze. Zakładali kolonię np. Kadyks, Palermo.

Fenicjanie - najważniejsze osiągnięcie

Pismo oparte na alfabecie. Ich alfabet stał się podstawą alfabetu greckiego, a pośrednio i łacińskiego.

Cywilizacja doliny Indusu - gdzie, kiedy początek, osiągnięcia

Narodziła się w dolinie Indusu (zachodnia część półwyspu Indyjskiego), jej początki sięgają 1 połowy III tysiąclecia p.n.e., stworzyła system irygacyjny który umożliwił rozwój rolnictwa i hodowlę. Świetnie rozwinęli też rzemiosło i handel.

miasta Indusów były...

otoczone murami, wyposażone w systemy wodno-kanalizacyjne i budynki użyteczności publicznej. Wiele domów liczyło po kilka pięter. Mieli własne pismo, naukowcy nie umią go jednak rozczytać.

Indie pod panowaniem Ariów

Ariowie (lud indoeuropejski) w XV w. p.n.e. przywędrował przez teren dzisiejszego Iranu do północnych Indii. W ciągu następnych stuleci zajęli cały półwysep a ludności narzucali swoje obyczaje itp.

Zjednoczenie Indii

w IV p.n.e. pod wodzą dynastii Maurjów wywodzących się z północy kraju doszło do zjednoczenia prawie całych Indii i utworzenia Imperium. Wkrótce po śmierci Asoki Wielkiego w III w. p.n.e. imperium się rozpadło.

Społeczeństwo kastowe w zdominowanych przez Ariów Indiach - grupy od najlepszych

kapłani, wojownicy, rzemieślnicy i wolni chłopi, śudrowie (głównie podbita ludność) + niedotykalni (pariasi) którzy np. grzebali zmarłych czego nikt inny by się nie podjął.

System kastowy - definicja

Rodzaj organizacji społeczeństwa w którym przestrzega się zamkniętego podziału na grupy, do których przynależy się z racji urodzenia.

Hinduizm

Ukształtowany w IV w. p.n.e. Wyznawcy oddają cześć wielu bogom. Hinduizm rozwinął koncepcję reinkarnacji skupiając się zwłaszcza na dążeniu do wyzwoleniu duszy z kręgu kolejnych wcieleń i roztopienia jej w najwyższym bycie.

Mahabharata - co to?

Najważniejszy hinduski epos religijny, składa się z aż ponad 200 tys. wersów.

Buddyzm - kto stworzył, o co chodzi?

na przełomie VI i V w. p.n.e. książę Gautama ogłosił się Buddą (oświeconym, przebudzonym). Uznał pragnienia ludzkie za główne źródło cierpienia. Porzucenie dążeń, pragnień i namiętności miało otworzyć drogę do duchowego spokoju a w końcu do nirwany.

Cyfry systemu dziesiętnego - kto stworzył

Kapłani w Indiach wprowadzili cyfry od 1 do 9 (bez 0). To nimi się dziś posługujemy. Nazywami je arabskimi ponieważ to arabowie przywieźli je do Europy.

Cywilizacja chińska - gdzie i kiedy powstała

Narodziła się na wschodzie dzisiejszych Chin w okolicach Żółtej Rzeki potem dotarła w okolice rzeki Jangcy (bardziej na płd.). Od ok. XXI. w. p.n.e. zaczął się tam kształtować jednolity organizm państwowy i władza centralna.

Epoka Walczących Królestw - kiedy, gdzie, czemu?

Jest to okres od V do III w. p.n.e. Była skutkiem rozpadu kraju na wiele państw.

Zjednoczenie Chin p.n.e. - kiedy, kto, jak?

W 221 r. p.n.e. władca państwa Qin zjednoczył kraj podbijając pozostałe państwa. Przyjął on tytuł cesarza.

Konfucjonizm

System etyczno-religijny powstały na przełomie VI i V w. p.n.e. w Chinach. Konfucjusz uważał że każdy powinien wypełniać obowiązki, znać swoje miejsce, wywiązywać się z powinności wobec rodziny, przyjaciół i władzy. Aż po XX w. oficjalne nauki Chin.

Taoizm

Poświęca większą uwagę indywidualnej drodze człowieka, a nie jego obowiązkom wobec ogółu. Właściwa droga (dao) miała polegać na odkryciu swojego miejsca w nurcie przemian, jakim podlega świat i działaniu odpowiedniemu do okoliczności.

Zen

Japońska wersja Buddyzmu z mocnymi wpływami taoistycznymi.

Osiągnięcia chińskiej cywilizacji

Pismem zaczęli się posługiwać w II tysiącleciu p.n.e., Wielki Mur zabezpieczał granice Chin zagrożeniami z północy., Rzemiosło stało na najwyższym poziomie, Od II w. p.n. e Chińczycy wykorzystywali tzw. jedwabny szlak (do 🇮🇳, Bliski Wschód i Europy.)