grube mury, małe okna, wrażenie przysadzistej budowli, sklepienia kolebkowe i krzyżowe prostota, surowość, mało dekoracji proporcjonalność portal symbolizuje drogę ku wieczności
głównie we Włoszech i Francji, następnie także w zachodniej części Niemiec. Z czasem formy stylu romańskiego zaczęły się pojawiać także na Bliskim Wschodzie (następstwo częstych w tym okresie wypraw krzyżowych)