Słowniczek pojęć

Awersja do ryzyka

postawa wobec ryzyka, która cechuje się niechęcią do podejmowania gier o subiektywnie niskiej wartości oczekiwanej

Cena zamknięcia

cena rynkowa, poniżej której przedsiębiorstwo zaprzestanie działalności gospodarczej

Długi okres

czas, w którym wszystkie koszty są zmienne

Elastyczność cenowa podaży

pokazuje, o ile procentowo zmieni się wielkość podaży danego dobra przy zmianie ceny o 1%

Elastyczność cenowa popytu

pokazuje, o ile procentowo zmieni się wielkość popytu danego dobra przy zmianie ceny o 1%

Elastyczność dochodowa popytu

pokazuje, o ile procentowo zmieni się wielkość popytu na dane dobro przy zmianie dochodu o 1%

Elastyczność mieszana popytu

pokazuje, o ile procentowo zmieni się wielkość popytu na dobro B przy zmianie ceny dobra A o 1%

Funkcja Cobba-Douglasa

funkcja produkcji, która wyjaśnia wielkość produkcji za pomocą dwóch czynników wytwórczych: kapitału i pracy

Liniowa funkcja popytu

funkcja obrazująca ilość nabywanego dobra w zależności od jego ceny, charakteryzuje się stałym nachyleniem, tj. wraz ze zminą ceny o jednostkę wielkość popytu zmienia się o określoną, stała ilość

Funkcja produkcji przedsiębiorstwa

określa maksymalną wielkość produkcji, jaką może wytworzyć przedsiębiorstwo przy różnych kombinajcach czynników wytwórczych, przy zasosowaniu danej technologii

Funkcja użytecznośći konsumenta

przedstawia użyteczność osiąganą przez konsumenta poprzez konsumpcję dóbr

Gospodarka otwarta

gospodarka, w ramach której zakłada się istnienie wymiany handlowej z partnerami zagranicznymi

Gospodarka zamknięta

gospodarka, która nie utrzymuje stosunków handlowych z zagranicą

Inflacja

zjawisko wzrostu przeciętnego poziomu cen w gospodarce

Izokoszta

krzywa przedstawiająca wszystkie kombinacje czynników wytwórczych o tym samym koszcie całkowitym

Izokwanta

krzywa, która przedstawia różne kominacje kapitału i pracy, które dają ten sam produkt. Przedstawia ona również wszystkie efektywne technicznie

Kapitalizm

system gospodarczy oparty na prywatnej własnośći czynników produkcji

Konkurencja doskonała

rynek, gdzie isteniej dużo firm oferujących homogeniczny produkt, które sprzedają go po cenie odpowiadającej długookresowemu kosztowi przeciętnemu, przez co nie osiągają zysków nadzwyczajnych

Konkurencja monopolistyczna

w krótkim okresie przypomina monopol, a w długim okresie konkurencję doskonałą. Rynek charakteryzuje się wieloma uczestnikami, którzy oferują zróżnicowane produkty i konkurują między sobą m.in. jakością produktu i działaniami marketingowymi

Koszt całkowity (TC)

całkowity koszt produkcji danej ilośći dóbr przez przedsiębiorstwo

Koszt krańcowy (MC)

wzrost kosztów całkowitych wywołany wzrostem produkcji o jednostkę

Koszty stałe (Fixed Cost)

czasami nazywane również kosztami utopionymi, są to koszty, które firma ponosi niezalnie od wielkości produkcji (także, gdy produkcja firmy wynosi 0)

Koszty zmienne (Variable Cost)

koszty, które zmieniają się wraz z wielokością produkcji

Krótki okres

czas, w którym przynajmniej jeden czynnik produkcji jest stału

Krzywa Philipsa

określa zależność między poziomem bezrobocia a inflacją w długim i krótkim okresie

Krzywa podaży

przedstawia wielkość podaży, czyli dobra, którą chcą sprzedać producenci przy danej cenie rynkowej

Krzywa popytu

przedstawia wielkość popytu, czyli ilości dobra, którą chcą nabyć konsumenci przy danej cenie rynkowej

Kurs walutowy

cena jednej waluty wyrażona w drugiej walucie

Model Keynesa (model popytowy)

krótkookresowy model gospodarczy, który próbuje odpowiedzieć na pytanie dlaczego w krótkim okresie produkcja rzeczywista odbiega od potencjalnej. Wielkość produkcji w tym modelu zależ od popytu globalnego

Model klasyczny

model, który zakłada pełne wykorzystanie czynników wytwórczych w warunkach swobody gospodarczej

Monopol

forma rynku, gdzie istnieje wyłącznie jedno przedsiębiorstwo dyktujące ceny; optymalizuje ono swój zysk, a nie wielkość produkcji na rynku

Monopol naturalny

rodzaj monopolu, w którym bariery wejścia wynikają głównie z korzyści skali

Monopson

rynek, na którym występuje tylko jeden nabywca czynnika produkcji

Nadwyżka całkowita

stanowi sumę nadwyżek konsumenta i producenta z ewentualnym uwzględnieniem jej części przejętej w ramach podatków

Nadwyżka koncumenta

różnica między ceną graniczną, będącą odpowiednikiem maksymalnej akceptowalnej ceny produktu lub usługi, a ceną rynkową. W ujęciu rynku jest to suma nadzwyżek pojedynczych konsumentów

Nadwyżka producenta

różnica między ceną graniczną, będącą odpowiednikiem minimalnej ceny za jaką producent chce sprzedać daną jednostkę towaru, a ceną rynkową

Oligopol

forma rynku, gdzie funkcjonuje niewiele współzależnych firm. Oferują one jednakowy lub podobny produkt i w związku z tym mają jedynie możliwość konkurowania ceną

PKB

wartość wszystkich dóbr i usług finalnych wyprodukowanych na terenie danego obszaru lub kraju (również z wykorzystaniem zagranicznych czynników produkcji) w danym okresie (najczęściej rok)

Podaż pieniądza

całkowita ilość pieniędzy będąca w obiegu w danym czasie. W zależności od definicji może obejmować gotówkę i środki na rachunkach bieżących, lokaty terminowe oraz wysoce płynne aktywa finansowe

Podaż pracy

ilość pracy oferowana na rynku przez pracowników w damym okresie, przy określonej płacy realnej

Podaż

ilość dobra oferowana na rynku przez producentów przy różnym poziomie cen

Polityka fiskalna (stawki podatkowe)

ogół działań państwa polegających na wykorzystaniu instrumentów finansowych, tj. podatki, wydatki i inne do odziaływnaia na gospodarkę. Jednym z głównych celów tej polityki jest stabilizacja gospodarki oraz łagodzenie cykli koninkuralnych

Polityka pieniężna (stopy procentowe)

Polityka pieniężna, poprzez swoje mechanizmy i instrumenty transmisji wpływa na relację między popytem a podażą pieniądza, przez co również na poziom stopy procentowej, cen i produkcji w gospodarce

Popyt na pieniądz

zapotrzebowanie na zasób pieniądza w ujęciu realnym przez wszystkie podmioty uczestniczące w życiu gospodarczym

Popyt na pracę

zapotrzebowanie firm na pracę przy określonym poziomie płacy realnej

Popyt

ilośc dobra, jaką nabywcy są w stanie zakupić przy różnych poziomach ceny

Prawa Saya

zakłada, że podaż jest czynnikiem tworzącym popyt

Problem czystej sprzedaży

przedsiębiorstwo ponosi jedynie koszty stałe, a koszty zmienne nie istenieją bądź są pomijalne

Przychód całkowity (TR)

całkowity przychód osiągnięty przez przedsiębiorców w wyniku działań gospodarczych

Utarg krańcowy (MR)

zwiększenie przychodu całkowitego osiągniętego przez przedsiębiorstwo w wyniku sprzedaży dodatkowej jednostki dobra

Równowaga Nasha

para wzajemnych strategii, dla której jednostronna zmiana decyzji spowodowałabym pogorszenie pozycji gracza. W warunkach równowagi Nasha każdy z graczy wybiera taki ruch, który stanowi najlepszą odpwiedź na dany ruch, jaki wykonuje przeciwnik

Skłonność do ryzyka

postawa wobec ryzyka, cechująca się chęcią do podejmowania gier o relatywnie dużym ryzyku

Socjalizm

system gospodarczy, w którym czynniki produkcji znajdują się we wspólnym władaniu ogółu społeczeństwa

Stopy procentowe

koszt kapitału albo inaczej cena, jaka przysługuje posiadaczowi kapitału z racji udostępnienia go innym na określony czas

Strata społeczna

ubytek nadwyżki całkowitej wynikający z nieoptymalnej wielkości produkcji z punktu widzenia społeczeństwa

System gospodarczy

całość procesów oraz uwarunkowań w pospodarce dotyczących produkcji, alokacji zasobów oraz dystrybucji dóbr i usług

Szok podażowy

zmiana podaży na skutek czynników zewnętrznych. Wśród nich można wymienić: rozwój technologii, zmianę przepisów prawnych, zmianę cen czynników produkcji

Szok popytowy

zmiana popytu na skutek działania czynników zewnętrznych. Wśród nich można wymienić: spadek lub wzrost dochodów, zmianę cen dóbr substutucyjnych, zmianę gustów

Teoria gier

zajmuje się badaniem reakcji decydentów w sytuacji, gdy ich decyzje wpływają na siebie nawzajem i na sytuację, w której się znajdują

Wzrost gospodarczy

zwiększenie się wartości realnej produkcji w gospodarce w czasie

Zjawisko bezrobocia

wiąże się z istnieniem pewnej grupy osób aktywnych zawodowo, które poszukują i będą w stanie wykonywać pracę, ale nie mogą jej uzykać

Zysk

różnica między przychodem całkowitym a kosztem całkowitym w przedsiębiorstwie

Zysk nadzywczajny

zysk uzyskany po odjęciu wszystkich kosztów księgowych i pozaksięgowych (np. kosztów alternatywnych)

Cykl koniunkturalny

cykliczne wahania aktywności gospodarczej

Analiza marginalna

metoda wyszukiwania optymalnej decyzji w przedsiębiorstwie. Polega na badaniu zmian wartości zmiennej objaśnianej przy niewielkich zmianach wielkości zmiennych objaśniających

Ekonomia

nauka o procesach gospodarczych, czyli produkcji dóbr i ich podziale między konsumentów. Zakłada ograniczoną ilość dóbr i nieograniczone potrzeby konsumentów

Użyteczność

miara satysfakcji jaką odczuwa nabywca posiadając określone dobro bądź koszyk dóbr

Użyteczność krańcowa

dodatkowa satysfakcja jaką uzyskuje nabywca z konsumpcji dodatkowej jednostki dobra

Krzywa obojętnośći

linia pokazująca kombinację dóbr przynoszących konsumentowi taką samą użyteczność całkowitą

Równowaga konsumenta

przedstawia kombinację dóbr o najwyższej użytecznośći całkowitej przy danym ograniczeniu budżetowym

Dobro normalne

zmiana ceny prowadzi do odwrotnej zmiany popytu

Dobro Giffena

zmiana ceny prowadzi do zmiany popytu w tym samym kierunku

Bezrobocie frakcyjne

wynikające z istenienia pracowników zmieniających pracę czy dopiero pojawiających się na rynku

Bezrobocie strukturalne

występuje, gdy kwalifikacje, miejsce zmieszkania i inne cechy pracowników nie pokrywają się z zapotrzebowaniem przedsiębiorstw. Często występuje na skutek postępu technicznego

Bezrobocie cykliczne (keynesowskie)

powstaje, gdy popyt w całej gospodarce się zmniejsza. Przedsiębiotswa zmniejszają produkcje i w efekcie zwalniają pracowników

Mnożnik wydatków autonomicznych

pozwala na badanie wpływu zmian w wartościach wydatków autonomicznych na poziom dochodu

Mechanizm transmisyjny

proces przenoszenia decyzji zarządu banku centralnego na realne wartości w gospodarce

Model IS-LM

model ekonomiczny pokazujący relację między rynkiem pieniądza a rynkiem dóbr w gospodarce