sentencje lacinskie

nakazy prawa są następujące: żyć uczciwie, nie szkodzić drugiemu, oddać każdemu to, co mu się należy

Iuris praecepta sunt haec: honeste vivere, alterum non laedere, summ cuique tribuere

we wszystkim zatem, a zwłaszcza w prawie, trzeba mieć na względzie słuszność

in omnibus quidem, maxime tamen in iure aequitas spectanda est

wszelkie prawa jakim sie posługujemy, odnoszą się albo do osób albo do rzeczy, albo do skarg

omne ius quo ultimatur vel ad personas pertinet vel ad res vel ad actiones

prawem cywilnym jest to, które każdy stanowi dla siebie

ius civile est quod quisque populus ipse sibi constituit

wszelka definicja w prawie cywilnym jest ryzykowna, rzadko bowiem sie zdarza, by nie można było jej obalić

Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti potest

normą prawną jest to, co krótko opisuje dany stan rzeczy

regula est, quae rem quae est breviter enarrt

prawem publicznym jest to, ktore dotyczy ustroju państwa rzymskiego, prawem prywatnym jest to, które dotycxy korxyśvi jednostek: są bowiem normy użyteczne dla ogółu, jak i te użyteczne prywatnie

publicum ius est quod ad statum rei Romanae spectat, privatum quod ad singulorum utilitatem: sunt enim quaedam publice utilia, quaedam privatim

Nikt nie może przenieść na drugą osobę, więcej praw, anieżeli sam posiada

nemo plus iuria ad alium transferre potest, quam ipse haberet

sprawiedliwość jest stałą i trwałą wolą oddania każdemu tego, co mu się należy

iustitia est constans es perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi

nikt nie może być sędzią we własnej sprawie

nemo iudex idoneus in propria causa

ustawy są wtedy właściwie interperowane, gdy zachowuje się ich ducha

benignius leges interpraetandae sunt, quo voluntas earum conservetur

zwyczaj jest najlepszą wykładnią prawa

consuetudo est optima legum interpres

twarde prawo, ale prawo

dura lex, sed lex

umów należy dotrzymywać

pacta sunt servanda

zamówienia od początku wolą jest, ex post facto necessit jest dobrowolne, ale wykonanie przymusowe

contractus ab initio voluntatis est, ex post facto necessitatis

zareczyny są zapowiedzią i wzajemnym przyrzeczeniem przyszlego malzenstwa

sponsalia sunt mentio et repromissio nuptiarum futurarum

dawno juz postanowiono, ze malzenstwa sa rozwiazywalne

libera matronia esse antiquitus placuit

matka jest zawsze pewna, a ojcem nest ten, ba kogi wskazuje zwiazek malzenski

mater semper certa est: pater est, quem nuptiae demonstrant

grunt jest wszystkim, co przynalezy do ziemi

fundus est omne, quidquid solo tenetur

nikt sam sobie nie moze zmienic podatawy posiadania

nemo sibi ipse causam possessionis mutare posse

sluzebnosc nie moze polegac na dzialaniu

servitus in faciendo consistere nequit

sluzebnosc nalezy dokonywac w ogledny sposob - oparta na celsusie

servitutibus civiliter utendum est

uzytkowanie jest prawem uzywania cudzych rzeczy i pobierania z nich pozytkow z zachowaniem substancji rzeczy - Paulus

ususfructus est ius alienis rebus utendi fruendi salva rerum substitantia

rzecz przylaczona przypada rzeczy glownej - ulpian

accessio cedit principali

zasiedzenie jest nabyciem wlasnosci poprzez nieprzerwane posiadanie w prawnie okreslonym czasie - modestyn

usucapio est adiectio dominii per continuationem possesionis temporis lege definiti

nie mozna pobierac pozytkow z rzeczy bez prawa do jej uzywania

fructus sine usu esse non potest

posiadanie nie jest prawem, ale stanem faktycznym

possesio non est iuris, sed facit

nalezy rozróżniać posiadanie od wlasnosci - Ulpian

separata esse debet possessio a proprietate

siła wyższa to taka, której nie możn się oprzeć

vis maior est vis cui resisti non potest

cena powinna byc wyznaczona w pieniadzach liczonych Gajus

pretium in numerata pecunia consistere debet

spadek nie jest niczym innym, jak wstąpieniem w ogol praw, ktore mial zmarly

nihili est aliud hereditas quam successio in universum ius quod defunctus habuit

nie dziedziczy sie po osobie zyjacej

hereditas viventis non datur

podstawa zastawu jest niepodzielna (Pignus-zastaw reczny)

pignoris causa est indivisa

zobowiazanie jest wezlem prawnym zmuszajacym nas do swiadczemia komus pewnej rzeczy zgodnie z prawem naszego panstwa - instytucje Justyniana

obligatio est iuris viculum, quo necessitate adstringimur alicuius solvendae rei secundum nostrae civitatis iura

zobowiazanie do wykonania swiadczenia niemozliwego jest niewazne

impossibilium nulla obligatio est

istota zobowiazania polega nie na tym, zeby nasza uczynic pewną rzecz czy sluzebnosc, ale na tym, by zmusic inna osobe do damia nam czegos lub do czynienia czegos czy do innego siwadczenia - digesty justyniana

obligationum substantia non in eo consistit, ut aliquod corpus nostrum aut servitutem nostram facit, sed ut alium nobis obstringat ad dandum aliquid vel faciendum vel praestandum

potracenie jest wzajemnym zaliczeniem dlugu i wierzytelnosci - modestyn

compensatio est debiti et crediti inter se contributio

nikt nie moze byc wiarygodnym swiadkiem we wlasnej sprawie

nullus idoneus testis in re intellegitur

rzecz osadzona uwaza sie za prawde

res iudicata pro veritate accipitur

dla powoxa wlasciwy jest sad pozwanego - kodeks justyniana

actor sequitur forum rei

gdy ktos wezwal Ciebie do sadu, idz - pierwszy przepis usatwy 12 tablic

si in ius vocat, ito

prawo jest niczym innym jak prawem sadowego dochodzenia tego, co sie komus nalezy - celus

actio autem nihili aliud est quam ius persequendi iudicio quod sibi debetur

wola spadkodawcy moze byc zmieniona az do chwili jego smierci - ulpian

ambulatoria est voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum

zapis jest darowizna pozostawiona w testamencie - celus

legatum est donatio testamento relicta