metody pracy mikrobiologicznej

środowisko "jałowe" (sterylne) - definicja

środowisko, które nie zawiera żadnych żywych drobnoustrojów, niezależnie od stadium rozwojowego, a więc zarówno form wegetatywnych, jak też form przetrwalnikowych (endospory bakterii, zarodniki grzybów)

Procesy stosowane w jałowieniu

dezynfekcja, sterylizacja

dezynfekcja - definicja

proces zabicia wszystkich form wegetatywnych mikroorganizmów chorobotwórczych za pomocą metod fizycznych, chemicznych i mechanicznych; dezynfekcja nie zapewnia całkowitej jałowości, gdyż pozostają aktywne formy przetrwalnikowe bakterii

sterylizacja - definicja

proces mający na celu zabicie wszystkich mikroorganizmów niezależnie od stadium rozwojowego, a więc zarówno form wegetatywnych, jak też form przetrwalnikowych (endospory bakterii, zarodniki grzybów)

metody sterylizacji (wyjaławiania)

fizyczne (sterylizacja cieplna sucha, sterylizacja cieplna mokra (parą wodną), promieniowanie, sączenie), chemiczne

metody sterylizacji cieplnej suchej

wyżarzanie i opalanie; gorące i suche powietrze

wyżarzanie i opalanie - opis

Ezy i igły wyżarza się do czerwoności przed i po użyciu; wyloty naczyń zamykanych korkami (np. probówki, kolby) opala się po otworzeniu, co zapobiega zanieczyszczeniu pożywki i hodowli; szklane bagietki i głaszczki opala się po zanurzeniu w 70% alk. etyl.

eza - co to?

drucik z oczkiem wykonanym z platyny lub ze stopu platyno podobnego

gorące i suche powietrze - opis

Szkło labolatoryjne (probówki, kolby) wyjaławia się w suszarkach w gorącym i suchym powietrzu o temperaturze 160°-180°C przez 60-120min

gorąca para wodna pod zwiększonym ciśnieniem - opis

Większość pożywek mikrobiologicznych, płyn fizjologiczny, bufory, wodę destylowaną wyjaławia się w autoklawie (autoklawowanie) w temperaturze 120°C przez 20-30 minut. Jałowienie zachodzi w nasyconej parze wodnej pod ciśnieniem 1 atmosfery

pasteryzacja - opis

działanie na drobnoustroje temperaturą do 100°C w strumieniu pary wodnej. W procesie tym giną jedynie formy wegetatywne, natomiast nie ulegają zniszczeniu formy przetrwalnikowe bakterii, które wytrzymują wielogodzinne gotowanie

tyndalizacja - opis

proces trzykrotnej sterylizacji przeprowadzanej w odstępach co 24 godziny w aparacie Kocha

Aparat Kocha - co to?

aparat używany do tyndalizacji; zamykany pokrywą kocioł z podwójnym dnem, którego spód stanowi zbiornik z wodą podgrzewaną do temperatury wrzenia; gorąca para wodna ulatnia się przez dziurkowane dno zbiornika

tyndalizacja - przebieg

1. pasteryzacja w 100°C przez 30’, giną formy wegetatywne; przerwa - kiełkowanie form przetrwalnikowych; 2. pasteryzacja zabija formy wegetatywne, które rozwinęły się z form przetrwalnikowych; 3. pasteryzacja upewnia o zabiciu wszystkich drobnoustrojów

sterylizacja przez sączenie (filtrowanie) - opis

wyjaławianie płynów ulegających zniszczeniu (zmianom fizykochemicznym) nawet przy niewielkim podgrzaniu; filtrowaniu poddaje się roztwory cukrów, witamin, aminokwasów, pożywki zawierające mocznik, surowicę krwi, płyny wysiękowe

sterylizacja poprzez promieniowanie - opis

wykorzystuje się najczęściej hamujące lub zabójcze działanie na mikroorganizmy nadfioletowej części widma słonecznego o długości fali 230-270nm (promienieniowanie ultrafioletowe) i promieniowanie jonizujące (promienie X i gamma)

co stosuje się do sterylizacji przez sączenie?

filtry membranowe (0,2µm)

dezynfekcja - definicja

selektywna eliminacja drobnoustrojów, zapobiegającą przenoszeniu niektórych niepożądanych mikroorganizmów przez działanie na ich strukturę lub metabolizm, niezależnie od funkcjonalnej postaci komórki

różnica między dezynfekcją a sterylizacją

Różnica pomiędzy dezynfekcją a sterylizacją polega na rodzaju środków oraz spektrum drobnoustrojów, które są eliminowane podczas ich stosowania

środki stosowane do dezynfekcji

środki chemiczne: alkohole, związki utleniające (głównie związki chloru), kwasy, zasady, sole metali ciężkich, aldehydy i inne

podłoże mikrobiologiczne - definicja

sztucznie stworzone środowisko wzrostu do hodowli drobnoustrojów, zazwyczaj mieszanina odpowiednio dobranych składników odżywczych, służąca do hodowania drobnoustrojów w warunkach laboratoryjnych

do czego stosowane są podłoża mikrobiologiczne?

do izolacji, różnicowania, identyfikacji i namnażania drobnoustrojów, określania ich właściwości fizjologicznych, biochemicznych i hodowlanych, jak również do otrzymywania określonych produktów metabolizmu bakterii

podział podłoży mikrobiologicznych ze względu na skład chemiczny

naturalne, syntetyczne, płósyntetyczne

podłoża naturalne - opis

podłoże o nie w pełni zdefiniowanym składzie chemicznym zawierające wyciągi z tkanek roślinnych lub zwierzęcych, hydrolizaty białkowe, itp.; m.in. bulion odżywczy, brzeczka, mleko odtłuszczone lub pełne

podłoże syntetyczne - opis

podłoże złożone ze związków chemicznych o ściśle określonym i znanym składzie chemicznym (jakościowym i ilościowym)

podłoże półsyntetyczne - opis

częściowo poznane pod względem składu substancji odżywczych, np. podłoże M9 wg Adamsa wzbogacone dodatkiem glukozy i autolizatu drożdży (do hodowli drobnoustrojów Proteus i Escherichia)

podział podłoży mikrobiologicznych ze względu na zawartość składników odżywczych

pełne, minimalne, wzbogacone

podłoże pełne - opis

zawiera wszystkie niezbędne substancje odżywcze, umożliwiające dobry wzrost drobnoustrojów (np. bulion odżywczy)

podłoże minimalne - opis

zawiera tylko składniki pokarmowe, które są niezbędne do podtrzymania wzrostu drobnoustrojów (np. podłoże M9 wg Adamsa)

podłoże wzbogacone - opis

sporządza się dla drobnoustrojów słabo rosnących in vitro wymagających w tych warunkach dodatkowych substancji odżywczych; jako czynniki wzbogacające stosowane są: krew, surowica, płyny wysiękowe, wyciąg wątrobowy, mleko

podział podłoży mikrobiologicznych ze względu na konsystencję

płynne, półpłynne, stałe

podłoże płynne - opis

służy głównie do namnażania drobnoustrojów

podłoże półpłynne - opis

zawiera 0,1-0,7% agar i służy do hodowli mikroorganizmów o mniejszym zapotrzebowaniu na tlen; na podłożu tym bada się również ruch bakterii

podłoże stałe - opis

zawiera 1,5-2% agar i służy obok namnażania bakterii do ich różnicowania

podział podłoży mikrobiologicznych ze względu na przeznaczenie i zastosowanie

namnażające, wybiórcze, namnażająco-wybiórcze, izolacyjne, różnicujące

podłoże namnażające - opis

służy do otrzymywania dużej biomasy drobnoustrojów badanego szczepu; najczęściej są to podłoża płynne

podłoże wybiórcze - opis

podłoże zawierające dodatek związków chemicznych hamujących wzrost konkretnej grupy drobnoustrojów

podłoże namnażająco-wybiórcze - opis

pozwala na namnożenie się tylko jednego rodzaju lub gatunku drobnoustrojów lub jednej grupie mikroorganizmów, znajdujących się w posiewanym materiale; podłoża te zawierają składniki hamujące wzrost jednych i ułatwiające namnażanie innych drobnoustrojów

podłoże izolacyjne - opis

podłoże stałe (płytki), zawierające odpowiedni wskaźnik (identyfikator) pozwalający odróżnić od siebie kolonie bakterii

podłoże różnicujące - opis

są to podłoża identyfikujące i diagnostyczne; pozwalają na rozróżnienie dwóch typów bakterii

hodowla (kultura) mikroorganizmów - definicja

zespół osobników żyjących w tym samym środowisku (podłożu)

podział hodowli mikroorganizmów

hodowla czysta, hodowla mieszana

hodowla czysta - opis

zbiór mikroorganizmów tego samego gatunku rosnących na podłożu (stanowią potomstwo jednej pierwotnie wyosobnionej komórki)

hodowla mieszana - opis

zbiór mikroorganizmów różnych gatunków rosnących na podłożu

kolonia - definicja

widoczne gołym okiem skupisko drobnoustrojów na podłożu stałym. Na ogół kolonia powstaje w wyniku podziałów pojedynczej komórki

klon - definicja

zespół identycznych pod każdym względem komórek

szczepy - definicja

klony komórek wyprowadzone z poszczególnych czystych kultur, izolowanych niezależnie od siebie. Szczepy mogą różnić się właściwościami antgoenowymi, chorobotwórczymi, rzadziej biochemicznymi

metody otrzymywania hodowli czystych

metody pośrednie, metody bezpośrednie

metody bezpośrednie otrzymywania hodowli czystych

Pobranie z hodowli mieszanej wykorzystując mikromanipulator i przeniesienie do jałowego podłoża

metody pośrednie otrzymywania hodowli czystych

posiew redukcyjny, posiew powierzchniowy, posiew wgłębny, repliki (płytki odciskowe)

posiew redukcyjny - opis

Płytki Petriego zawierające podłoże hodowlane; do posiewu redukcyjnego wykorzystujemy ezę

posiew powierzchniowy - opis

Mikroorganizmy rozcieńczamy poprzez serię dziesięciokrotnych rozcieńczeń; 0,1 ml nanosimy na płytkę z podłożem hodowlanym, jałowimy głaszczkę w alkoholu i opalamy w płomieniu palnika; rozprowadzamy po powierzchni płytki

posiew wgłębny - opis

Mikroorganizmy rozcieńczamy, dodajemy do szalki Petriego i zalewamy upłynnionym podłożem hodowlanym; po zakrzepnięciu pożywki i inkubacji wyrastają kolonie wgłębne denne i powierzchniowe

hodowle płynne - opis

na podłożu płynnym

hodowle stałe - opis

na podłożu stałym

hodowla zamknięta (okresowa) - definicja

prowadzone przez określony czas aż do wyczerpania związków pokarmowych lub zatrucia własnymi toksycznymi produktami metabolizmu. Nie doprowadza się związków pokarmowych

hodowla otwarta (ciągła) - definicja

hodowla rozcieńczana jest nowym podłożem hodowlanym. Utrzymywana w określonej fazie wzrostu