L. Cukrzyca - Cukrzyca typu 2 [] 18.11.2025

Chorobowość na cukrzycę t. 2 w Polsce?

1,6-4,7%

Zapadalność na cukrzycę t. 2 w Polsce?

ok. 200/100 tys./rok

Kluczowe zjawiska w etiopatogenezie cukrzycy t. 2?

1. Interakcja między czynnikami genetycznymi a czynnikami środowiskowymi; 2. Upośledzenie wydzielania insuliny i obwodowa insulinooporność

Jaka jest zależność między czynnikami genetycznymi, a środowiskowymi w powstaniu cukrzycy t. 2?

Z wiekiem maleje udział czynników genetycznych, a rośnie środowiskowy.

Najważniejsze czynniki środowiskowe ryzyka zachorowania na cukrzycę t. 2?

1. Otyłość (zwłaszcza trzewna); 2. Mała aktywność fizyczna

Mechanizm wpływu otyłości na rozwój cukrzycy?

Prowadzi do insulinooporności - hamowanie metabolizmu glukozy w wątrobie i mięśniach przez nadprodukcję kwasów tłuszczowych; niekorzytny profil wydzielniczy tk. tłuszczowej; pobudzenie uk. adrenergicznego.

Objawy cukrzycy t. 2?

Rzadziej niż t. 1; połowa bezobjawowo. Odwodnienie; pragnienie; wielomocz; osłabienie; utrata masy ciała (niezauważalna w otyłości).

Czy w przebiegu naturalnym cukrzycy t. 2 mogą występować epizody hipoglikemii?

Tak. Późno po posiłku (3-4 h). Związane z nadprodukcją insuliny w początkowym okresie spowodowane insulinoopornością.

Jakie badania laboratoryjne przydatne w rozpoznaniu cukrzycy t. 2?

1. Glikemia; 2. HbA1c; 3. Peptyd C; 4. pc/wyspowe

Czy oznaczenie HbA1c pozwala na rozpoznanie stanu przedcukrzycowego?

Nie

Kryteria rozpoznania nieprawidłowej glikemii na czczo (IFG)?

5,6-6,9 mmol/l (100-125 mg%)

Kryteria rozpoznania nieprawidłowej tolerancji glukozy (IGT)?

W OGTT po 2h 7,8-11,0 mmol/l (140-199 mg%) - gdy glikemia na czczo nie wskazuje na cukrzycę

Kryteria rozpoznania cukrzycy?

1. W7,0 mmol/l (126 mg%); 2. WR11,1 mmol/l (200 mg%) po 2 h w OGTT; 3. Glikemia przygodna WR11,1 mmol/l (200 mg%) z objawami; 4. Hb1Ac WR6,5%

OGTT?

Doustny test tolerancji 75 g glukozy z oznaczeniem glikemii na czczo i po 2 h

Jak często należy wykonywać badania w kierunku cukrzycy przy czynnikach ryzyka?

1/rok

Jak często należy wykonywać badania w kierunku cukrzycy bez czynników ryzyka?

1x/3 lata powyżej 45 r.ż.

Czynniki ryzyka cukrzycy t. 2?

1. IFG lub IGT; 2. BMI W25; 3. Talia M WR80 u K i 94 u M; 4. Cukrzyca rodzica lub rodzeństwo; 5. Mała aktywność; 6. Grupa etniczna; 7. C. ciązowa; 8. Urodzenie w4 kg; 9. HA; 10. HDL-C P1,0mmol/l lub T W1,7mmol/l; 11. ZPJ; 12. Ch S-N; 13. Mukowiscydoza

Podaż energii z zależności od wykonywanej pracy?

1. Siedząca 20-25 kcal/kg mc; 2. Średni wysiłek 25-30 kcal/kg mc; 3. Ciężki 30-40 kcal/kg mc.

Jaki jest bezpieczny deficyt kaloryczny w cukrzycy t. 2?

WP 500-750 kcal/d

Jak zmniejszać masę ciała w cukrzycy t. 2?

0,5-1 kg/tydz.; nie przekraczać 2 kg/tydz.

Najsilniejsze leki zmniejszające masę ciała w cukrzycy t. 2?

Semaglutyd i tirzepatyd

Leki o działaniu hipotensyjnym w leczeniu cukrzycy t. 2?

Inhibitory SGLT2 i agoniści receptora GLP-1

Jakie leczenie początkowo preferowane w cukrzycy t. 2 z ChSN na podłożu miażdżycy, NS, PChN, z licznymi czynnikami S-N?

inhibitory SGLT-2 lub/i agoniści receptora peptydu glukagonopodobnego 1

Jakie leczenie początkowo preferowane w cukrzycy t. 2 bez ChSN na podłożu miażdżycy, NS, PChN, z licznych czynników ryzyka S-N?

Metformiana lub/i inny lek

Jakie leki dodać w pierwszej kolejności w cukrzycy t. 2 z ChSN na podłożu miażdżycy, NS, PChN, z licznymi czynnikami ryzyka S-N?

inhibitory SGLT-2 lub/i agoniści receptora peptydu glukagonopodobnego 1

Leki nieinsulinowe zwiększające wydzielanie insuliny?

1. Pochodne sulfynylomocznika; 2. Inhibitory DPP-4 (gliptyny); 3. Agonista receptora GLP-1; 4. Podwójny agonista rec. GIP i GLP-1

Leki nieinsulinowe o działaniu obwodowym?

1. Pochodne biguanidu (metfomina); 2. Pochodne tiazolidynodionu (pioglitazon); 3. Inhibitory SGLT-2 (flozyny); 4. Inhibitory alfa-glukozydazy (akarboza)

Leki działające na komórki β trzustki?

Pochodne sulfonylomocznika

Leki działające na układ inkretynowy?

1. Inhibitory DPP-4 (gliptyny); 2. Agonista receptora GLP-1; 3. Podwójny agonista rec. GIP i GLP-1

Leki zmniejszające insulinooporność?

Pochodne biguanidu (metformina) i pochodne tiazolidynodionu (pioglitazon)

Leki nasilające glukozurię?

Inhibitory SGLT-2 (tzw. flozyny)

Spowalniające trawienie węglowodanów?

Inhibitory α-glukozydazy (akarboza)

Które leki nieinsulinowe nie są doustne?

Agoniści receptora GLP-1 (tzw. gliptyny)

Działanie metforminy?

1. Dz. antyhiperglikemiczne: ham. wątrobowej prod. glukozy; nasilone beztl. przemiany gl.; ham. wchłaniania; pobudzanie dział. ins.; 2. Zm. masy ciała, poprawa lipidów, zm. CTK; 3. Efekt antyproliferacyjny

Wskazania do metforminy?

1. W cukrzycy t. 2 u wszystkich bez przeciwskazań; 2. Stany przedcukrzycowe przy dużym ryzyku; 3. Inne stany związane z insulinoopornością (np. ZPJ)

Dawkowanie metforminy?

Poczatkowo 0,85-1 g/d. W dawkach podzielonych z porannym i wieczornym posiłkiem. Efekt WR1,5 g/d. Przy większych dawkach 3xdz. Daw. maks. 3g. O przedł. uwalnianiu 0,5g 1xdz wieczorem, max 2g dz

Działania niepożądane metforminy?

1. Zaburzenia żoł-jelitowe; 2. Kwasica metaboliczna (1/mln); 3. Zw. ryzyko niedoboru wit. B12

Przeciwskazania do metforminy?

Zwiększone zagrożenie kwasicą mleczanową, watpliwych sytuacjach oznaczyć kwas mlekowy (niedotlenienie, niedokrwienie dużych narządów, niewydolność nerek P30 GFR, uszkodzenie wątroby, nadużywanie alkoholu)

Inhibitory kotransportera sodowo-glukozowego 2 (SGLT2)?

Dapaglifozyna; empaglifozyna; kanaglifozyna, ertuglifozyna

Czy SGLT2 są stosowane w cukrzycy t. 1?

Tak, odnotowano korzyści, ale obecnie nie jest zarejestrowany w tym wskazaniu [2024]

Działania niepożądane SGLT2?

1. Zakażenia grzybicze n. płciowych; 2. Wielomocz; 3. Hipotensja; 4. Zawroty głowy; 5. Ryzyko odwodnienia

Lek pierwszego wyboru u osób z cukrzycą i choroba S-N?

Agoniści receptora peptydu glukagonopodobnego 1 (GLP-1)

Lek pierwszego wyboru u osób z cukrzycą i chorobą nerek?

Inhibitory SGLT2

Działanie agonistów receptora GLP-1 i GLP-1/GIP?

1. Zw. zależne od glukozy wydzielanie insuliny; 2. Ham. wydzielanie glukagonu; 3. Opóźniają opróżnianie żołądka; 4. Hamują apetyt;

Przedstawiciele agonistów receptora i GLP-1/GIP?

1. Eksenatyd; 2. Liraglutyd; 3. Liksysenatyd; 4. Semaglutyd; 5. Dulaglutyd; 6. Tirzepatyd

Działanie inhibitorów peptydazy dipeptydylowej 4 (DPP-4) - tzw. gliptyny?

Hamowanie DPP-4 i następcze zwiększenie stężenia inkretyn GLP-1 i GIP. 1. Poprawaia wrażliwość kom. B wysp na gluk. i zw. wydz. insuliny; 2. Poprawia wrażliwość kom., na glukozę

Działania niepożądane agonistów receptora GLP-1?

1. Hipoglikemia; 2. Nudności; 3. Reakcje w miejscu wstrzyknięcia; 4. OZT; 5. Niewydolność nerek

Przedstawiciele inhibitorów DPP-4?

1. Linagliptyna; 2. Saksagliptyna; 3. Sitagliptyna; 4. Wildagliptyna

Działanie pochodnych sulfynylomocznika?

1. Pobudzanie wydzielania insuliny; 2. Zaburza hartowanie serca; 3. Inne działania pozatrzustkowe

Substancje pochodnych sulfynylomocznika?

1. Gliklazyd; 2. Glikwidon; 3. Glimepiryd; 4. Glipizyd

Działania niepożądane pochodnych sulfynylomocznika?

1. Hipoglikemia; 2. Przyrost masy ciała

Działanie pochodnych tiazolidynodionu tzw. glitazony?

Zmniejszenie insulinooporności.

Główne działanie niepożądane pioglitazonu?

1. Obrzęki i nasilenie niewydolności serca (przeciwskazanie); 2. Uszkodzenie wątroby; 3. Ryzyko przyrostu masy ciała

Co zrobić w przypadku skutecznie leczonej cukrzycy samą metforminą?

Jeżeli stwierdza się duże ryzyko S-N lub przewlekłą chorobę nerek trzeba dołączyć SGLT2 lub GLP-1 (nawet jeżeli HbA1c jest ok)

Kiedy preferować SGLT2?

U chorych z niewydolnością serca (nawet początkową) lub PChN

Kiedy preferować agonistów receptora GLP-1?

U chorych z chorobą sercowo-naczyniową na podłożu miażdżycy.

Kryterium ogólne wyrównania cukrzycy t. 2?

1. HbA1c PR7,0%; 2. Na czczo P7,2 mmol/l; 3. 2h po posiłku P10,0 mmol/l; 4. Średnia glikemia 8,3-8,9 mmol/l

Kryterium wyrównania cukrzycy t. 1; t. 2 P 5lat; dzieci i młodzieży?

1. HbA1c PR6,5%; 2. Na czczo 3,9-6,1 mmol/l; 3. 2h po posiłku P7,8 mmol/l

Kryterium wyrównania cukrzycy w podeszłym wieku lub z wieloletnią cukrzycą i powikłaniami (przeżycie P10 lat)?

1. HbA1c 8,0-8,5%; 2. Na czczo średnio 9,8 mmol/l; 3. 2h po posiłku średnio 11,4 mmol/l4. Przed posiłkiem średnio 9,9 mmol/l

Jaki lek na cukrzycę to podwójny agonista receptorów GIP i GLP‑1

Tirzepatyd

W jakich sytuacjach preferuje się inhibitory SGLT2 w leczeniu cukrzycy t. 2?

1. PNS; 2. PChN

W jakich sytuacjach preferuje się agonistów receptora GLP-1 w leczeniu cukrzycy t. 2?

1. Choroba S-N na podłożu miażdżycy (MChSN); 2. Istotne ryzyko miażdżycy; 3. PChN

Jaki lek należy dodać leczenie u każdego chorego z bardzo dużym ryzykiem S-N w cukrzycy t. 2?

Inhibitor SGLT2 lub agonistę receptora GLP-1

Mechanizm działania metforminy?

Aktywacja kinazy białkowej przez AMP

Efekt działania metforminy?

Zmniejszenie produkcji glukozy w wątrobie; 2. Poprawa wrażliwości obwodowej na insulinę.

Mechanizm działania inhibitorów SGLT2?

Silne, wybiórcze hamowanie kotransportera 2 glukozy zależnego od jonów sodowych

Efekt działania inhibitorów SGLT2?

Indukcja glukozurii poprzez blokowanie reabsorpcji glukozy z moczu pierwotnego

Mechanizm działania agonistów receptora GLP-1?

Pobudzenie receptorów GLP‑1

Efekt działania agonistów receptora GLP-1?

Zwiększenie wydzielania insuliny zależne od nasilenia hiperglikemii, hamowanie łaknienia

Mechanizm działania agonistów receptora GLP-1 i GIP?

Pobudzenie receptorów GLP‑1 i GIP

Efekt działania agonistów receptora GLP-1 i GIP?

Zwiększenie wydzielania insuliny zależne od nasilenia hiperglikemii, hamowanie łaknienia

Przeciwskazania do inhibitorów SGLT2?

Schyłkowa niewydolność nerek i dializoterapia, kwasica ketonowa

Przeciwskazania do agonistów receptora GLP-1 i GIP?

Neuropatia żołądkowo‑jelitowa, przebyty niewyjaśniony epizod ostrego zapalenia trzustki

Najsilniejszy wpływ na masę ciała leków na cukrzycę t. 2?

Semaglutyd i tirzepatyd

Silny wpływ na masę ciała leków na cukrzycę t. 2?

Dulaglutyd i liraglutyd

Umiarkowanie silny wpływ na masę ciała leków na cukrzycę t. 2?

Inne leki z grupy agonistów receptora GLP‑1 (niż semaglutyd, tirzepatyd, dulaglutyd, liraglutyd) oraz inhibitory SGLT2

Obojętny wpływ na masę ciała leków na cukrzycę t. 2?

Gliptyny i metformina.

Wskazania do insulinoterapii w cukrzycy t. 2?

1. Nieskuteczność leczenia (HbA1c W7% pomimo intensyfikacji leczenia i stosowania arGLP-1 i arGLP-1/GIP; 2. Przeciwskazania do leków doustnych; 3. Leczenie czasowe

Leczenie czasowe insuliną w cukrzycy t. 2?

1. Świeżo rozpoznana cukrzyca ze znaczną hiperglikemią W16,7 mmol/l i objawami; 2. Opanowanie glukotoksyczności; 3. OZW; 4. Udar mózgu; 5. Ostre stany zapalne; 6. Stosowanie GKS; 7. Operacja; 8. Cukrzyca ciążowa

Korzyść ze stosowania wlewu ciągłego insuliny w cukrzycy t. 2 i OZW?

Zmniejsza ryzyko zgonu

Szybkodziałające analogi insuliny? działające

1. Aspart (fast aspart); 2. Glulizyna; 3. Lispro (fast lispro)

Insuliny ludzkie krótko działające?

Neutralna

Insuliny średnio długo działające ludzkie?

Izofanowa (NPH)

Analogi insulin długodziałające?

1. Detemir; 2. Glargine; 3. Degludec

Początek, maksimum i zakres działania szybkodziałających analogów insulin (wspólny zakres ogólnie)?

Początek: 10-20 min; Maksimum 1-2 h (max od 40 min do 3h); zakres: 3-5h

Początek, maksimum i zakres działania insuliny krótkodziałającej?

Początek: 30 min; Maksimum 1-3 h; zakres: 6-8h

Początek, maksimum i zakres działania insuliny średnio długo działającej?

Początek: 30-90 min; Maksimum 4-12 h; zakres: 18-20h

Początek, maksimum i zakres działania analogów insulin długo działających(wspólny zakres ogólnie)?

Początek: 1,5-2h; Maksimum: bezszczytowe (detemir 3-14h); zakres: 24 h (degludec 48-72h)

Jakie leczenie należy zakończyć lub zmniejszyć przy włączeniu insuliny w cukrzycy t. 2?

Pochodne sulfynylomocznika i pioglitazon

Od jakiej dawki zaczynamy insulinoterapię prostą w cukrzycy typu 2?

Początkowa dawka insuliny wynosi 0,1–0,2 j./kg mc./d lub 10 j./d.

Kiedy podajemy insulinę w insulinoterapii prostej w cukrzycy typu 2?

Podaje się ją wieczorem (jeśli występuje hiperglikemia na czczo) albo rano (jeśli stwierdza się hiperglikemię w ciągu dnia, a glikemia na czczo jest prawidłowa).

Kiedy weryfikuje się insulinę początkową i o ile zwiększa w insulinoterapii prostej w cukrzycy typu 2?

Wyrównanie glikemii weryfikuje się zwykle w ciągu 4–5 dni i stopniowo zwiększa się dawkę insuliny o 2–4 j.

Kiedy rozważyć przejście z insulinoterapii prostej do złożonej w cukrzycy typu 2

Gdy dobowa dawka insuliny podstawowej przekracza 0,3–0,5 j./kg mc.

Postępowanie z pochodnymi sulfynylomocznika przy włączeniu insuliny w cukrzycy t. 2?

Przerwać stosowanie lub zmniejszyć dawkę o 50%; odstawić w razie wprowadzenia insuliny posiłkowej lub modelu z zastosowaniem mieszanek insulinowych

Postępowanie z pioglitazonem przy włączeniu insuliny w cukrzycy t. 2?

Przerwać stosowanie lub zmniejszyć dawkę w chwili rozpoczęcia insulinoterapii

Insulinoterapia złożona

Insulinoterapia złożona

Insulinoterapia złożona?

2 wstrzyknięcia mieszanek insulinowych albo dołączenia do insuliny o przedłużonym działaniu wstrzyknięć insuliny krótko działającej lub szybko działającego analogu 1–3 × dz. przed posiłkami

Które mieszanki insulinowe są lepsze ludzkie czy analogi?

Nie udowodniono przewagi pod względem efektywności terapeutycznej lub bezpieczeństwa mieszanek analogowych względem ludzkich

Insulinoterapia intensywna?

3 wstrzyknięcia tej insuliny przed wszystkimi głównymi posiłkami w ciągu dnia

Jakie leczenie należy rozważyć u osób z BMI WR27 kg/m2 i stanem przedcukrzycowym?

Zastosowanie agonisty receptora GLP‑1 (liraglutydu lub semaglutydu) albo podwójnego agonisty receptorów GIP i GLP‑1 (tirzepatydu)

Kiedy rozważyć zastosowanie metforminy w stanie przedcukrzycowym?

Zwłaszcza z jednoczasowo występującymi IGT i IGF i/lub z WR35 kg/m2, i/lub P60. rż.

Na ile czasu odstawić metforminę przed OGTT w diagnostyce cukrzycy t. 2?

WR1 tydz.

Jaki poziom HbA1c dla rozpoznania cukrzycy przy leczeniu arGLP-1 lub inhibitorami SGLT2 z innych wskazań?

WR6,5%