Krew 1

Krew – co to?

zawiesinia komórek (elementów morfotycznych, elementów upostaciowionych krwi) w substancji międzykomórkowej – osoczu

Osocze – co to?

wodny roztwór substancji mikro- i makrocząsteczkowych istotnych dla funkcjonowania całego organizmu

Jaki procent objętości krwi stanowią elementy morfotyczne?

około 40% (30-55% w zależności od gatunku)

Jakie elementy morfotyczne krwi można wyróżnić?

krwinki czerwone (erytrocyty), krwinki białe (leukocyty), płytki krwi (trombocyty)

Hematopoeza – co to?

krwiotworzenie, czyli proces powstawania krwi

Gdzie zachodzi hematopoeza zarodkowa?

w pęcherzyku żółtkowym

W jakich narządach zachodzi hematopoeza śródzarodkowa?

w wątrobie, śledzionie i szpiku kostnym

Gdzie zachodzi hematopoeza u ssaków?

w szpiku kostnym i grasicy, a u niektórych zwierząt (świnka morska, mysz) także w śledzionie

Jaka jest wielkość szpiku kostnego u psa?

stanowi około 2/3 wątroby

Kiedy rozwija się szpik kostny u ssaków?

w drugim trymestrze ciąży po wniknięciu do zawiązka chrzęstnego kości pęczka naczyniowo-łącznotkankowego

Co powstaje z unaczynionej tkanki mezenchymalnej (w kontekście szpiku kostnego)?

rusztowanie szpiku, z którym wiążą się hematopoetyczne komórki macierzyste

Jaki szpik jest aktywny hematopoetycznie?

początkowo cały szpik we wszystkich kościach (szpik czerwony), wraz z wiekiem aktywność szpiku spada na skutek zmniejszania się liczby komórek krwiotwórczych i przekształcania się komórek zrębu w adipocyty (szpik żółty), głównie w trzonach kości długich

Co stanowi zrąb szpiku kostnego?

tkanka łączna siateczkowa, naczynia krwionośne, nerwy oraz komórki dodatkowe (adipocyty, makrofagi)

Jaką funkcję w szpiku kostnym pełnią komórki zrębu śródbłonka naczyń krwionośnych i komórki dodatkowe?

biorą czynny udział w regulacji hematopoezy

Jaką budowę mają naczynia krwionośne w szpiku kostnym?

mają budowę zbliżoną do naczyń włosowatych

Jakie przedziały wyróżnia się w budowie szpiku kostnego?

przedział zewnątrznaczyniowy oraz przedział śródnaczyniowy (zatokowy)

Jaka jest funkcja przedziału zewnątrznaczyniowego?

jest miejscem powstawania i dojrzewania krwinek

Jaka jest funkcja przedziału śródnaczyniowego (zatokowy)

stanowi miejsce odbioru krwinek

Co jest granicą przedziałów w szpiku?

bariera szpikowa, którą stanowi jedna warstwa komórek śródbłonka naczyń

Przez co zachodzi migracja dojrzałych krwinek?

Przez cytoplazmę komórek śródbłonka naczyń (migracja może zachodzić też w drugą stronę – tak do szpiku dostają się macierzyste komórki hematopotetyczne)

Komórki prekursorowe hematopoezy

hematopotetyczna komórka pnia (HSC, hematopoetic stem cell), prekursorowa komórka hematopoetyczna (HPC, hematopoetic precursor cell), wczesne komórki prekursorowe (BFU, burst-forming unit), komórka tworząca kolonie (CFU, colony-forming unit)

hematopotetyczna komórka pnia (HSC, hematopoetic stem cell) – charakterystyka

najwcześniejsza komórka krwiotwórcza; HSC stanowią około 0,01% jądrzastych komórek szpiku u myszy i około 0,0001% u kota

prekursorowa komórka hematopoetyczna (HPC, hematopoetic precursor cell) – charakterystyka

ukierunkowana komórka krwiotwórcza, która traci zdolność do samoodtwarzania

wczesne komórki prekursorowe (BFU, burst-forming unit, komórka tworząca wczesne kolonie) – charakterystyka

komórki powstające w wyniku podziałów komórek prekursorowych

komórka tworząca kolonie (CFU, colony-forming unit)

kolejne pokolenie komórek hematopoetycznych

jakie komórki zaangażowane są w proces erytropoezy?

makrofagi szpikowe – wszystkie stadia rozwojowe erytrocytów przylegają ściśle do centralnych makrofagów tworząc razem tzw. wyspy erytroblastyczne

komórki prekursorowe erytropoezy

proerytroblast, erytroblast zasadowy, erytroblast obojętny (wielobarwliwy), erytroblast kwasochłonny, retikulocyt

proerytroblast – charakterystyka

pierwsza komórka szeregu czerwonokrwinkowego, która może zostać rozpoznana morfologicznie

erytroblast zasadochłonny – charakterystyka

ma silnie zasadochłonną cytoplazmę, co wynika z obecności wielu rybosomów syntezujących globinę

erytroblast obojętnochłonny (wielobarwliwy) – charakterystyka

ma cytoplazmę barwiącą się zarówno barwnikami zasadochłonnymi jak i kwasochłonnymi, co wynika z gromadzenia się coraz większej ilości hemoglobiny i zmniejszania się liczby organelli związanych z wytwarzaniem białek, głównie wolnych rybosomów

erytroblast kwasochłonny – charakterystyka

traci zdolność podziałów, ma barwiącą się na czerwono cytoplazmę, co wynika z obecności dużej ilości hemoglobiny

retikulocyt – charakterystyka

niedojrzała postać erytrocytu powstała po usunięciu jądra z erytroblastu kwasochłonnego; posiadają w cytoplazmie delikatną siateczkę

wczesne retikulocyty (agregatowe) – charakterystyka

mają rybosomy, polirybosomy i mitochondria; nazywane są retikulocytami agregatowymi

retikulocyty punktowe – charakterystyka

powstają w wyniku dojrzewania wczesnych retikulocytów; liczba materiału rybosomalnego zmniejsza się aż do kilku drobnych punkcików

od czego zależy czas potrzebny do przekształcenia się retikulocytu w dojrzałą krwinkę czerwoną?

od gatunku

ciałka Howell-Jolly’ego – co to?

pozostałości chromatyny jądrowej

pierścienie Cabota – co to?

pozostałości błony jądrowej

u jakich gatunków we krwi występują retikulocyty agregatowe?

u psów i świń

u jakich gatunków we krwi występują prawie wyłącznie retikulocyty punktowe?

u kotów i owiec

u jakich gatunków we krwi nie ma retikulocytów?

u bydła, kóz i koni; u koni nie są one uwalniane nawet w przypadku niedokrwistości

jaki element morfotyczny stanowi główną masę krwinek?

erytrocyty

jaki kształt mają erytrocyty?

dwuwklęsłych krążków, co zapewnia im dłuższą powierzchnię przy stosunkowo niewielkiej objętości; u przeżuwaczy i świń - płaskie bez przejaśnienia w środku, u jeleni i kóz – mogą różnić się kształtem (poikilocytoza), u wielbłądów i alpak - eliptyczne

czy erytrocyty mają zdolność do samodzielnego ruchu?

nie

czy erytrocyty posiadają jądro i oraganella?

nie

jaką część suchej masy erytrocytu stanowi hemoglobina?

około 90%

jak zbudowany jest cytoszkielet erytrocytów?

tworzą go wyłącznie włókniste białka zbliżone do miozyny – spektryna, nadająca im dwuwklęsły kształt

średnica erytrocytów

4-9 µm, u psów największe

czas życia erytrocytów

2 (koty) do 6 (bydło) miesięcy

jaka jest podstawowa funkcja wszystkich leukocytów?

stanowią podstawowy element obrony organizmu przed patogenami

leukocyty – podział

granulocyty, agranulocyty

granulocyty – charakterystyka

komórki o segmentowanym jądrze i licznych ziarnistościach cytoplazmatycznych

granulocyty – podział

zasadochłonne, obojętnochłonne, kwasochłonne

agranulocyty – charakterystyka

komórki, których jądro nie jest podzielone na segmenty, a cytoplazma nie zawiera ziarnistości

agranulocyty – podział

monocyty, limfocyty

jakie leukocyty mają wspólne komórki prekurosowe?

granulocyty kwasochłonne i zasadochłonne; granulocyty obojętnochłonne i monocyty

granulopoeza – komórki prekursorowe

mieloblast, promielocyt, mielocyt, metamielocyt

mieloblast – charakterystyka

pierwsza komórka szeregu granulocytarnego, która może być rozpoznana morfologicznie

promielocyt – charakterystyka

zawiera w cytoplazmie liczne ziarnistości pierwotne (azurofilne)

mielocyt – charakterystyka

w stadium mielocytu zanikają ziarnistości pierwotne, a pojawiają się ziarnistości swoiste dla poszczególnych linii granulocytów, jądro może mieć lekko nerkowaty kształt

metamielocyt – charakterystyka

traci zdolność podziałów, posiada lekko podkowiaste jądro położone mimośrodkowo

o czym świadczy zwiększenie odsetka neutrofili pałeczkowatych we krwi?

o zwiększonym zapotrzebowaniu na granulocyty (jest to tzw. przesunięcie obrazu białokrwinkowego w lewo)

o czym świadczy przewaga neutrofili dojrzałych we krwi?

o stanie zapalnym szpiku, kiedy granulopoeza jest nieefektywna (jest to tzw. przesunięcie obrazu białokrwinkowego w prawo)

pule komórek szeregu granulocytów w szpiku

pula proliferująca i dojrzewająca (mitotyczna); pula dojrzewająca i rezerwowa (postmitotyczna)

pula proliferująca i dojrzewająca (mitotyczna) – komórki

mielocyty, mieloblasty i promielocyty

pula dojrzewająca i rezerwowa (postmitotyczna) – komórki

metamielocyty, granulocyty obojętnochłonne pałeczkowate i segmentowane

jak długo granulocyty obojętnochłonne przebywają w szpiku?

6-9 dni

jak długo granulocyty kwasoochłonne przebywają w szpiku?

7 dni

kiedy czas przebywania granulocytów w szpiku ulega skróceniu?

w przypadku toczącego się stanu zapalnego

jaka jest najliczniejsza grupa krwinek jądrzastych?

granulocyty obojętnochłonne (neutrofile) (około 2/3)

neutrofile – wygląd jądra

podzielone na kilka płatów o zbitej chromatynie, bez jąderek (u samic widać czasem dodatkowy płat jądra, tzw. pałeczkę dobosza – nieaktywny chromosom X)