historia rewolucje

przyczyny rewolucji amerykanskiej

niechec wobed wladz w londynie, ograniczajacych rozwoj kolonii; poczucie odrebnosci; idee oswieceniowe gloszace wolnosc i rownosc wobec prawa; nalozenie nowych podatkow; zabronienie osadnikom zajmowania nowych terytoriow; „bostonskie picie herbaty”

bostonskie picie herbaty

zatopienie ladunku herbaty kompanii Wschodnioindyjskiej przez kolonistow przebranych za Indian w 1773, spowodowane przyznaniem owej kompanii monopolu na handel herbata, co traktowane bylo jako zamach na samodzielnosc gospodarcza kolonii; represje

wybuch wojny o niepodleglosc Stanow Zjednoczonych

1775

deklaracja niepodleglosci Stanów Zjednoczonych

1776; zapisano w niej prawa obywatelow USA, ogloszono Wlk. Brytanie jako strone inicjujaca konflikt i ogloszono oddzielenie sie od niej kolonii

Jerzy Waszyngton

dowodca regularnej armii USA utworzonej na mocy decyzji Kongresu Kontynentalnego

Poczatek obrad Stanow Generalnych we Francji

1789

Deklaracja praw czlowieka i obywatela

1789; na jej podstawie najwazniejszymi zasadami gloszonymi w kraju staly sie wolnosc, rownosc i braterstwo, a poddani zyskali prawo do przeciwstawienia sie krolowi

bitwa pod Saratogą

1777, sukces oddzialow Waszyngtona nad Brytyjczykami

traktat pokojowy z Wlk. Brytanią

1783; na jego mocy Wlk. Brytania uznala suwerennosc USA

Konstytucja Stanow Zjednoczonych Ameryki

uchwalona w 1787; wprowadzila konsolidacje panstwa przy jednoczesnym zachowaniu odrebnosci poszczegolnych stanow oraz trojpodzial wladzy

Przyczyny rewolucji Francuskiej

kryzys spoleczny i gospodarczy; rozwarstwienie spoleczenstwa; skutki klesk nieurodzajow; żadanie przez nizsze warstwy spoleczne udzialu we wladzy i poprawy polozenia materialnego; upadek autorytetu krola; dazenie do przemian spolecznych; sukcesy USA

Zgromadzenie Narodowe

obwolali sie nim deputowani stanu trzeciego podczas Stanow Generalnych w 1789 zwolanych z powodu zlego stanu finansow panstwa

Konstytuanta

organ powolany przez poslow po zamknieciu przez krola Ludwika XVI obrad w celu uchwalenia konstytucji

Zdobycie Bastylii

1789, symboliczny poczatek rewolucji

Ogloszenie Francji republika

1792

pierwsza konstytucja francuska

1791; Francje przeksztalcono w monarchie konstytucyjna; wladza krola nie byla juz absolutna; wladze ustawodawcza przejela Legislatywa

Legislatywa

Zgromadzenie prawodawcze sprawujace wladze ustawodawcza na mocy zapisow konstytucji francuskiej

sankiuloci

biedota miejska

Konwent Narodowy

nowe zgromadzenie zdominowane przez radykalne stronnictwa polityczne

I koalicja antyfrancuska

sojusz panstw przeciwnych republice po wykonaniu egzekucji na Ludwiku XVI

jakobini

radykalne stronnictwo, na ktorego czele stal Maximilien de Robespierre; wprowadzilo we Francji rzady dyktatorskie i rozpoczelo okres terroru oraz krwawej rozprawy z przeciwnikami politycznymi; przesladowali Kosciol, wprowadzili nowy kalendarz

przewrot termidoriański

1794, aresztowanie Robespierre’a przez opozycje, zakonczyl okres dyktatury jakobinów

konstytucja roku III

1795, na jej mocy wladze w panstwie sprawowal dyrektoriat, skladajacy sie z pieciu politykow zwanych dyrektorami

skutki rewolucji francuskiej

zniesienie dawnych struktur stanowych, pozostalosci systemu feudalnego i monarchii absolutnej; rozwoj kapitalizmu; uksztaltowanie sie koncepcji nowoczesnego narodu, swiadomosci obywatelskiej oraz nowego modelu patriotyzmu

rewolucja w 1830 we Francji

wystapienia przeciwko krolowi Karolowi X, ktory dazyl do odnowienia absolutyzmu - zawiesil wolnosc prasy, ograniczyl prawo wyborcze i rozwiazal parlament; w jej wyniku monarcha zrzekl sie tronu

rewolucja w 1830 w Belgii

jej uczestnicy glosili hasla obrony swobod obywatelskich oraz domagali sie oddzielenia Belgii od Holandii; udalo im sie to zrealizowac

powstanie listopadowe

1830-1831; spowodowane lamaniem praw politycznych Polakow przez Rosjan; mialo doprowadzic do odzyskania niepodleglosci, ale zakonczylo sie kleska

przyczyny wystapien w Europie

nowe ideologie postulujace rewolucyjne zmiany ustrojowe i akcentujace koniecznosc poprawy sytuacji chlopow oraz robotnikow; domaganie sie rozszerzenia praw obywatelskich; kleski nieurodzaju i glodu

Wiosna Ludów

ruchy rewolucyjne w latach 1848-1849, ktore ogarnely cala Europe z wyjatkiem Wlk. Brytanii i Rosji

cele wystapien państw podczas Wiosny Ludów

m.in.: dopuszczenie szerszych grup spolecznych do sprawowania wladzy; wprowadzenie konstytucji, swobody zgromadzen oraz dzialalnosci politycznej; poprawa warunkow bytowych, zapewnienie ochrony i praw robotnikom i chlopom; dazenia autonomiczne

Giuseppe Garibaldi i Giuseppe Mazzini

dowodcy powstania Włochow dazacych do zjednoczenia rozbitych panstw, bedacego poczatkiem Wiosny Ludów

manifestacje we Francji w 1848

żądano poprawy sytuacji robotników i zmiany ordynacji wyborczej; w ich wyniku król Ludwik Filip abdykowal, uchwalono nowa konstytucje, wprowadzajaca powszechne prawo wyborcze, opieke spoleczna i ochrone pracy; na stanowisko prezydenta wybrano Bonapartego

Ludwik Napoleon Bonaparte

po zajeciu stanowiska prezydenta ograniczyl prawa uchwalone podczas Wiosny Ludów, przeprowadzil zamach stanu, ustanowil cesarstwo i zasiadl na tronie francuskim (sadge)

wystapienia spoleczne w Niemczech

podczas obrad ogolnoniemieckiego parlamentu przedstawiono koncepcje dotyczaca zjednoczenia panstw niemieckich pod wladza krola Prus; nie udalo sie tego dokonac

przyczyny ksztaltowania sie socjalizmu

rewolucja przemyslowa, industrializacja, urbanizacja i jednoczesne ciezkie warunki robotnikow; postulaty zmiany prawa i organizacji pracy oraz poprawy warunkow zycia robotnikow

socjalizm (socjalizm utopijny)

nurt ideologiczny, ktorego tworcy uwazali, ze zmiany spoleczne powinny zostac przeprowadzone na drodze pokojowej; mieli sie do nich przyczynic wlasciciele fabryk poprzez dzielenie sie majatkiem z pracownikami (xD!)

Karol Marks i Fryderyk Engels

opracowali podstawy sicjalizmu naukowego, wedlug ktorego obalenie kapitalizmu mialo zniesc dotychczasowe niesprawideliwe stosunki spoleczne

rewizjonizm

odlam ruchu socjalistycznego; wedlug rewizjonistow socjalizm przestal byc celem, ktory osiaga sie droga rewolucji i burzenia dotychczasowego porzadku, a stal sie ruchem reformujacym stosunki kapitalistyczne

reformizm

odlam ruchu socjalistycznego; reformisci zmierzali do budowy nowego ustroju poprzez ewolucje i powolne reformy, a nie gwaltowne zmiany

przyczyny rewolucji w Rosji 1905-1907

trudna sytuacja robotnikow i chlopow; zapoznienie gospodarki; narastajace w kraju napiecie i porazki w wojnie z Japonia

mienszewicy

umiarkowani rosyjscy socjalisci

bolszewicy

komunisci, na ktorych czele stanal Wlodzimierz Lenin

skutki rewolucji Rosyjskiej

zakonczenie okresu samodzierzawia, powstanie legalnych ruchow politycznych, przeprowadzenie reformy armii oraz szkolnictwa

rewolucja lutowa w Rosji

1917, robotnicy organizowali strajki żądając poprawy swojej sytuacji oraz wycofania sie Rosji z dzialan wojennych; w jej wyniku Mikołaj II abdykowal, a wladze przejal Rzad Tymczasowy, ktory nie wycofal sie jednak z wojny i nie potrafil zapanowac nad gosp.

rewolucja październikowa

przeprowadzenie przez oddziały bolszewickie zamachu stanu w 1917 i przejecie kontroli nad osrodkami wladzy w Piotrogrodzie

dyktatura proletariatu

ustroj bolszewików wprowadzony po pokonaniu przez nich przeciwnikow; odrzucili oni demokracje parlamentarna i rozwiazali pozostale partie, rozpoczeli przesladowania, wprowadzili cenzure i rozpoczeli ateizacje spoleczenstwa

anarchizm

nurt rewolucyjny, jego zwolennicy za przyczyne nierownosci i niesprawiedliwosci w stosunkach spolecznych uznawali nie tylko kapital, lecz takze panstwo

anarchisci

Michaił Bakunin; Piotr Kropotkin; Proudhon; Reclus; Edward Abramowski

PRDR

Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych

TKD

Tymaczasowy Komitet Dumy

centralizm demokratyczny

każdy czlonek partii ma prawo do wlasnego zdania, pod warunkiem, ze jest ono zgodne z polityka partii

SDPRR

Socjaldemokratyczna Partia Robitnicza Rosji

krwawa niedziela

1905 - 100 tys ludzi nioslo do cara perycje z prosba o pomoc w trudnej sytuacji spolecznej; zostal wobec nich otwarty ogien - poczatek rewolucji

deklaracja praw narodow Rosji

kazdy kraj mial teoretyczne prawo do suwerennosci

tezy w sprawie zgromadzenia ustawodawczego

dokument Lenina usprawiedliwiajacy dzialania bolszewików po wyborach, tlumaczace przejecie wladzy

tezy kwietniowe

1917; przykrywka dla przygotowywanego przez Lenina puczu

anarchizm

nurt rewolucyjny, jego zwolennicy za przyczyne nierownosci i niesprawiedliwosci spolecznych uznawali kapitał i państwo

najważniejsi teoretycy anarchizmu

Michaił Bakunin i Piotr Kropotkin

poglądy Bakunina

funkcjonowanie panstwa wiaze sie z podzialem ludzi na biednych i bogatych; zaden czlowiek nie bedzie w pelni wolny tak dlugo jak istnieje wladza

plan anarchistów

anarchisci chcieli wyzwolic spoleczenstwo na drodze rewolucji majacej na celu obalenie wladzy; ludzie mieliby w rownym stopniu korzystac z dobr i wolnosci, bez tworzenia struktur wladzy

poglady Pierre Proudhona

uwazal on, ze panstwa same obumra, sprzeciwial sie rewolucjom; jego zdaniem zmiany mogly sie dokonywac jedynie stopniowo na skutek postepu oraz wzrostu swiadomosci spoleczenstw

inni anarchiści

Luigi Lucheni oraz Jean Reclus

marksizm

socjalizm naukowy Marksa, swiatopoglad zakladajacy, ze wolnosc, sprawiedliwosc i dobrobyt zapewni ludziom panstwo, w ktorym obowiazywac bedzie dyktatura proletariatu