CZŁOWIEK A ŚRODOWISKO

Zastępowanie pracy ręcznej pracą maszyn i urządzeń technicznych.

Mechanizacja rolnictwa

Proces degradacji środowiska przyrodniczego na obszarach suchych i półsuchych na skutek zmian klimatu oraz niewłaściwie prowadzonej gospodarki rolnej. Skutkuje powstawaniem pustyń w miejscach, w których nie zaobserwowano ich w czasach historycznych.

Pustynnienie (dezertyzacja, dezertyfikacja)

Zabiegi agrotechniczne mające na celu odprowadzanie nadmiaru wody z obszarów podmokłych lub nawadnianie terenów, na których występuje deficyt wody (irygacja).

Melioracja

Maksymalna liczba osób, która może przebywać na danym obszarze i zaspokajać tam swoje potrzeby (np. noclegowe lub gastronomiczne) bez szkody dla walorów turystycznych tego obszaru.

Pojemność turystyczna

Krajobraz, który powstał w wyniku działalności ludzkiej, w którym występują zarówno elementy przyrodnicze (rzeźba terenu, wody, roślinność, zwierzęta), jak i antropogeniczne (zabudowa, infrastruktura).

Krajobraz kulturowy

Proces obejmujący m.in. pogorszenie stanu środowiska na danym terenie, utratę pełnionych przez niego dotychczas funkcji i związane z tym negatywne zmiany społeczne.

Degradacja krajobrazu

Działalność zmierzająca do racjonalnego zagospodarowania przestrzeni z uwzględnieniem występującej tam przyrody oraz bieżących i przyszłych potrzeb społeczeństwa.

Planowanie przestrzenne

Proces polegający na przywracaniu całkowicie zdegradowanym terenom wartości użytkowych poprzez nadawanie im nowych funkcji.

Rekultywacja krajobrazu

Proces mający na celu przywracanie obszarom, na których zostały zdegradowane niektóre składniki krajobrazu, stanu jak najbardziej zbliżonego do naturalnego.

Renaturalizacja krajobrazu

Proces polegający na przywracaniu wartości użytkowych częściowo zdegradowanym obszarom. Obejmuje sferę gospodarczą, środowisko przyrodnicze i relacje społeczne.

Rewitalizacja krajobrazu

Tworzy się wskutek oddziaływania promieni słonecznych na nagromadzone w powietrzu tlenki azotu, które pochodzą głównie ze spalin samochodowych.

Smog fotochemiczny (smog kalifornijski, smog typu Los Angeles)

Opady atmosferyczne i mgły, które zawierają roztwory kwasu siarkowego. Powstają w wyniku reakcji pary wodnej zawartej w powietrzu ze związkami chemicznymi emitowanymi do atmosfery, głównie z dwutlenkiem siarki.

Kwaśne opady i mgły

Zjawisko znacznego ubytku ozonu w ozonosferze wywołane zanieczyszczeniem atmosfery freonami, czyli związkami fluoru, chloru i węgla. Powoduje, że do powierzchni Ziemi dociera większa ilość szkodliwego promieniowania ultrafioletowego.

Dziura ozonowa

Przeżyźnienie wód związkami azotu i fosforu na skutek przedostawania się do nich dużych ilości nawozów mineralnych i środków ochrony roślin. Skutkuje zakwitem sinic i glonów oraz zmniejszeniem ilości tlenu w zbiornikach wodnych.

Eutrofizacja wód

Obszar, na którym poziom zwierciadła wód podziemnych uległ obniżeniu na skutek nadmiernego poboru wody (np. do celów rolniczych czy podczas odwodnienia kopalń lub tuneli).

Lej depresyjny

Ogół zabiegów (np. nawożenie, nawadnianie, ochrona roślin, melioracja), które mają zwiększyć urodzajność gleby, a tym samym – umożliwić uzyskanie wyższych plonów i uprawę bardziej wymagających roślin.

Agrotechnika

Wieloletnia uprawa jednego gatunku roślin na tym samym obszarze. Skutkuje wyjałowieniem gleby i niższymi plonami.

Monokultura

System gospodarowania, w którym stosuje się coroczną zmianę upraw w określonej kolejności. Przy odpowiednim doborze roślin następuje wyraźny wzrost żyzności gleby.

Płodozmian

Stosowanie nawozów sztucznych oraz pestycydów w celu zwiększenia urodzajności gleby i podniesienia plonów.

Chemizacja rolnictwa

Substancje stosowane w rolnictwie do zwalczania szkodliwych i niepożądanych organizmów w uprawie roślin oraz chowie zwierząt. Najczęściej wykorzystuje się fungicydy, insektycydy i herbicydy.

Pestycydy

Negatywny wpływ człowieka na środowisko.

Antropopresja

Konflikt między człowiekiem a środowiskiem przyrodniczym, czyli sytuacja, w której działalność gospodarcza przynosi korzyści ludziom, lecz szkodzi środowisku.

Konflikt ekologiczny

Zjawisko naturalne, które polega na zatrzymywaniu promieniowania cieplnego emitowanego przez Ziemię przez gazy cieplarniane zawarte w atmosferze.

Efekt cieplarniany (efekt szklarniowy)

Gazy występujące w atmosferze naturalnie lub na skutek działalności człowieka wpływające na efekt cieplarniany. Należą do nich: dwutlenek węgla, metan i podtlenek azotu oraz fluorowęglowodory, sześciofluorek siarki i inne gazy.

Gazy cieplarniane

Nadmierny i szybki wzrost średniej temperatury powietrza na Ziemi wywołany m.in. antropogeniczną emisją gazów cieplarnianych.

Globalne ocieplenie

Proces, który ma zaspokajać aspiracje rozwojowe obecnego pokolenia w taki sposób, aby umożliwić realizację tych samych dążeń następnym pokoleniom.

Zrównoważony rozwój

Zjawisko atmosferyczne powstające w wyniku bardzo dużej koncentracji zanieczyszczeń w powietrzu (z ang. smoke ‘dym’ i fog ‘mgła’).

Smog

Powstaje w wyniku nagromadzenia w powietrzu pyłów PM 2,5 oraz PM 10, sadzy, tlenków siarki i tlenku węgla pochodzących ze spalin samochodowych oraz ogrzewania budynków węglem.

Smog siarkowy (smog londyński)