7. Pojęcia, definicje

najsłynniejsza grupa poetycka w Polsce okresu międzywojennego, skupiona wokół czasopism. „Wiadomości Literackie”; należeli do niej Julian Tuwim, Jan Lechoń, Kazimierz Wierzyński, Antoni Słonimski, Jarosław Iwaszkiewicz.

skamandryci

gatunek poetycki obejmujący utwory składające się z 14 wersów, najczęściej podzielonych na dwie strofy 4-wersowe i dwie 3-wersowe; te pierwsze mają na ogół charakter narracyjny lub opisowy, kolejne – liryczny lub refleksyjny.

sonet

motyw w sztuce i literaturze nazwany tak od początkowych słów "Stała Matka Boleściwa” średniowiecznej pieśni religijnej, w której przedstawiona jest Matka Boska rozpaczająca pod krzyżem.

Sabat Mater

w tragedii antycznej pieśń chóru następująca po każdym epejsodionie.

stasimon

Postawa charakteryzująca się spokojem ducha i opanowania. kierunek w filozofii starożytnej uznający wszystkie zdarzenia za ustalone z góry przez rządzący kosmosem boski Rozum.

stoicyzm

kierunek w sztuce i literaturze pierwszej połowy XX w., postulujący odrzucenie wszelkich społecznych konwencji, norm estetycznych i moralnych oraz uniezależnienie wyobraźni artysty od reguł logicznego myślenia. Podświadomości, sny, halucynacje

surrealizm

kierunek w literaturze i sztuce ukształtowany u schyłku XIX w., zakładał niemożność bezpośredniego wyrażenia, przez obraz lub słowo, duchowych przeżyć człowieka oraz ponadnaturalnych idei.

symbolizm

Hasło przedstawicieli modernizmu (Młodej Polski) domagających się, by sztuka nie realizowała żadnych zobowiązań społecznych, lecz skupiła się wyłącznie na samej sobie i wyrażała świat wewnętrzny artysty.

sztuka dla sztuki

pogląd uznający Boga za największą wartość, początek i koniec wszystkiego, ośrodek myśli i wszelkich dążeń człowieka.

teocentryzm

gatunek liryczny wywodzący się z antycznej greckiej chóralnej pieśni żałobnej, obejmuje utwory wyrażające żal po stracie zmarłego oraz wysławiające jego zalety i zasługi, zawiera słowa pocieszenia

tren

nurt w poezji polskiej lat 50. i 60. XX w., którego przedstawiciele wprowadzali do utworów motywy brzydoty, choroby, kalectwa i tandety.

turpizm

poezja wzywająca do walki za ojczyznę, nazwana tak od imienia starożytnego greckiego poety (VII w. p.n.e.), który słynął z patriotycznych wierszy.

tyrteizm

właściwość chrześcijańskiej Europy w epoce średniowiecza polegająca na jej kulturowym ujednoliceniu, które dotyczyło różnych zjawisk: systemu społeczno-politycznego, języka, świąt i obrzędów religijnych, systemu szkolnictwa, wzorów architektury, sztuki

uniwersalizm średniowieczny

gatunek literatury dydaktycznej, utwór ukazujący doskonale zorganizowane społeczeństwo, które rozwija się w sposób harmonijny dzięki sprawiedliwemu państwu i wzorowo działającym instytucjom.

utopia

pogląd filozoficzny, według którego pożytek powinien stanowić główny cel działań indywidualnych i społecznych oraz podstawowe kryterium moralnej oceny człowieka.

utylitaryzm

postawa, która dopuszcza posługiwanie się przez jednostkę zdradą, kłamstwem i podstępem w walce o wolność całego narodu; nazwana tak od reprezentującego ją tytułowego bohatera powieści poetyckiej Mickiewicza

wallenrodyzm

postawa bohatera, który poświęca życie dla wolności ojczyzny i innych ludzi; określenie utworzone od imienia legendarnego szwajcarskiego rycerza ze średniowiecza.

winkelriedyzm