10.1 I wojna światowa

Jakich mocarstw wzrosło znaczenie w drugiej połowie XIX wieku na skutek dynamicznego rozwoju gospodarczego?

Cesarstwa Niemieckiego, Stanów Zjednoczonych i Japonii.

Dlaczego Stany Zjednoczone, Japonia, a szczególnie Cesarstwo Niemieckie w drugiej połowie XIX wieku dążyły do pozyskania dla siebie kolonii?

Kolonie z jednej strony umożliwiały im dalszy rozwój gospodarczy, a z drugiej były traktowane jako wyznacznik mocarstwowości.

Jaki był zasadniczy cel polityki globalnej, Weltpolitik, cesarza Wilhelma II?

Jej zasadniczym celem było zdobycie przez Niemcy pozycji światowego mocarstwa.

Jaka była geneza dwóch kryzysów marokańskich?

Ich źródłem był sprzeciw Niemiec wobec przekształcenia Maroka we francuską kolonię.

W jakich latach doszło do dwóch kryzysów marokańskich?

W latach 1905, 1906 i 1911.

Jakie procesy i wydarzenia zaczęły oddziaływać na politykę zagraniczną europejskich mocarstw, doprowadzając do wzrostu napięcia u schyłku XIX wieku?

Rywalizacja o wpływy na Bałkanach, między Rosją i Austrią, niemiecko-brytyjskie współzawodnictwo o wpływy w Imperium Osmańskim.

W którym roku Niemcy i Austro-Węgry podpisały tajny układ wojskowy w odpowiedzi na napiętą sytuację w europejskiej polityce?

W 1879 roku.

W którym roku do sojuszu niemiecko-austriackiego przystąpiły Włochy, tworząc Trójprzymierze?

1882.

W którym roku zawarto sojusz francusko-rosyjski w odpowiedzi na sojusz niemiecko-austriacki?

1894.

Jaka była geneza zerwania Wielkiej Brytanii z zasadą wspaniałej izolacji i zawarcie Entente Cordiale z Francją?

Mocarstwowe aspiracje Niemiec zaczęły niepokoić Wielką Brytanię, która w 1904 roku zawarła z Francją Entente Cordiale.

W którym roku doszło do podpisania porozumienia rosyjsko-brytyjskiego i utworzenia Ententy?

W 1907 roku.

Czym charakteryzował się wyścig zbrojeń w okresie poprzedzającym I wojnę światową?

Nieustannie zwiększano wydatki na armię, dzięki czemu doskonalono jej wyposażenie i wprowadzono nowe rodzaje broni.

Jakie były źródła napięć na Bałkanach, tzw. "kocioł bałkański"?

Podziały religijne i narodowościowe, aspiracje państw regionu do poszerzenia własnych granic, rywalizacja między Rosją i Austro-Węgrami.

Jaka była geneza powstania Ligi Bałkańskiej?

Z inspiracji Rosji Serbia, Czarnogóra, Bułgaria i Grecja utworzyły wymierzoną w Turcję Ligę Bałkańską.

Jaki był skutek I wojny bałkańskiej?

Na mocy pokoju Turcy utracili swoje europejskie posiadłości, którymi podzielili się członkowie Ligi Bałkańskiej.

Jaki był skutek II wojny bałkańskiej?

Bułgaria utraciła wcześniejsze nabytki na rzecz swoich niedawnych sojuszników i Turcji.

Kiedy miał miejsce zamach w Sarajewie i kto tam zginął?

28 czerwca 1914 i zginął tam arcyksiążę Franciszek Ferdynand Habsburg.

Kiedy wystosowano ultimatum Austro-Węgier do Serbii, jakie były najważniejsze żądania i dlaczego Serbowie je odrzucili?

23 lipca 1914. Ultimatum żądało m.in. udziału w śledztwie przedstawicieli Austro-Węgier. Serbowie odrzucili ten warunek, gdyż podwyższałby on suwerenność ich państwa.

Kiedy wypowiedziano wojnę Serbii przez Austro-Węgry?

28 lipca 1914.

Jak w momencie przystąpienia się lokalnego sporu w rywalizację europejską zaczęto określać zwaśnione strony i kto wchodził w ich skład?

Ententa. Wielka Brytania, Francja, Rosja, ich sojusznicy, państwa centralne: Niemcy, Austro-Węgry, Turcja, Bułgaria.

Podaj dokładną miesięczną datę wkroczenia wojska niemieckiego do Belgii i zgodnie z jakim planem, z jaką koncepcją został ten atak przeprowadzony.

W sierpniu 1914 roku, zgodnie z założeniami opracowanego przez Alfreda von Schlieffena planu wojny błyskawicznej.

Jakie wydarzenie ostatecznie pogrzebało nadzieję na szybkie zwycięstwo Niemiec na froncie zachodnim i w jakim okresie ono trwało?

Bitwa pod Marną od 5 do 9 września 1914 roku, w której wojska francusko-brytyjskie powstrzymały siły niemieckie zmierzające na Paryż.

Podaj miesiąc 1914 roku, w którym walki na zachodzie zyskały charakter wojny pozycyjnej.

Listopad 1914.

Podaj najważniejsze bitwy na froncie zachodnim w okresie od 1915 do 1916 roku i jakie było ostateczne znaczenie tych bitew.

Pod Ypres, pod Verdun, nad Sommą. Starcia nie przyniosły zdecydowanego zwycięstwa żadnej ze stron.

W jakiej bitwie użyto po raz pierwszy gazów bojowych i w jakiej bitwie użyto po raz pierwszy czołgów?

Gazy bojowe pod Ypres, a czołgów nad Sommą.

W jakim miesiącu 1914 r. rozpoczęła się rosyjska ofensywa na froncie wschodnim?

W sierpniu 1914 roku.

Podaj okres trwania bitwy pod Tannenbergiem i bitwy nad jeziorami mazurskimi oraz ich znaczenie.

Bitwa pod Tannenbergiem 26–30 sierpnia 1914 roku i bitwa nad jeziorami mazurskimi 7–27 lutego 1915 roku. Powstrzymały one rosyjską ofensywę na froncie wschodnim.

W jakim okresie trwała bitwa pod Gorlicami i jakie było jej znaczenie?

Od 2 do 5 maja 1915 roku i pozwoliła państwom centralnym odrzucić Rosjan na wschód i zatrzymać ich ofensywę na terenie Austro-Węgier.

Jaki charakter przybrała wojna na froncie wschodnim po ofensywie Rosji w czerwcu 1916 roku i po nieudanej ofensywie?

Front wschodni się ustabilizował, a walki przybrały charakter wojny manewrowej.

Podaj dokładną dniową datę pokoju w Brześciu Litewskim i jego znaczenie.

3 marca 1918 roku. Pokój w Brześciu Litewskim doprowadził do wycofania się Rosji z wojny, a na froncie wschodnim zwyciężyły państwa centralne.

Kiedy rozpoczął się desant wojsk francusko-brytyjskich na Półwysep Gallipoli? Podaj dokładną miesięczną datę.

Luty 1915 roku.

W którym roku Brytyjczycy zajęli Bagdad i Palestynę?

1917 rok.

Jaka była odpowiedź na brytyjską blokadę morską Niemców w 1915 roku?

Niemcy ogłosiły nieograniczoną wojnę podwodną, gdzie uboty zaczęły atakować nie tylko brytyjskie okręty wojenne, ale także statki handlowe państw neutralnych.

W jakim roku doszło do zatopienia Lusitanii, jakie było znaczenie tego i jaka była reakcja międzynarodowa?

Niemiecki uboc zatopił statek, na którym znajdowali się obywatele amerykańscy. Wywołało to falę międzynarodowego oburzenia i zmusiło Niemców do zaprzestania ataków na jednostki cywilne.

Na przełomie jakich miesięcy i w jakim roku rozegrała się bitwa jutlandzka i jaki był jej rezultat strategiczny i taktyczny?

Na przełomie maja i czerwca 1916 roku bitwa zakończyła się taktycznym remisem, chociaż Niemcy przegrały strategicznie.

Na początku jakiego roku Niemcy znowiły nieograniczoną wojnę podwodną?

Na początku 1917 roku.

Jak wyglądał stosunek Stanów Zjednoczonych do wojny na początku?

Stany Zjednoczone zgodnie z doktryną Monroe i polityką izolacjonizmu pozostawały formalnie neutralne. Czerpały jednak znaczne zyski z handlu z państwami Ententy.

Kiedy wysłano depeszę Zimmermana? Jakie było jej znaczenie?

W styczniu 1917 roku Niemcy zaproponowały antyamerykański sojusz Meksykowi. Upublicznienie sprawiło, że Amerykanie opowiedzieli się za wojną.

Podaj dokładną miesięczną datę wypowiedzenia wojny USA Niemcom.

Kwiecień 1917.

Podaj dokładną miesięczną datę, kiedy prezydent Thomas Woodrow Wilson wygłosił przed Kongresem orędzie zawierające 14 punktów i jaki cel miały te 14 punktów Wilsona?

W styczniu 1918 roku i ich realizacja miała zapewnić trwały pokój międzynarodowy.

Jaki był skutek głodu, jaki zapanował w Niemczech na przełomie 1916-1917?

Wywołał on falę strajków w ośrodkach przemysłowych w całym kraju, co zwiększyło problemy z zaopatrzeniem armii.

Jaka bitwa powstrzymała ofensywę Niemców na froncie zachodnim w 1918 roku?

Druga bitwa nad rzeką Marną.

Podaj dokładną miesięczną datę rozpoczęcia ofensywy stu dni i jaki był jej rezultat?

Sierpień 1918, w której dzięki amerykańskiemu wsparciu i masowemu wykorzystaniu czołgów alianci wyparli Niemców z Francji.

Scharakteryzuj masowe protesty społeczne, które odbywały się w 1918 roku w pogrążonych w kryzysie gospodarczym państwach centralnych.

Protestujący, głównie robotnicy, żądali zaprzestania wojny.

Podaj dokładną dniową datę kapitulacji Austro-Węgier i czym była ta kapitulacja spowodowana.

3 listopada 1918. Kapitulacja ogłosiły Austro-Węgry przytłoczone klęską militarną na froncie włoskim i bałkańskim oraz narastającymi tendencjami separatystycznymi.

Co przerodził się bunt marynarzy w listopadzie 1918 roku i jaki był skutek tego buntu?

Bunt przerodził się w rewolucję komunistyczną i pod jej wpływem 9 listopada abdykował Wilhelm II, a państwo przekształcono w republikę z rządami socjaldemokratów.

Podaj dokładną datę podpisania pokoju w Compiégne.

11 listopada 1918.

Jakie były postanowienia rozejmu w Compiégne?

Niemcy ewakuowały wojska z okupowanych terytoriów na zachodzie, przekazały sprzęt wojenny i flotę, wycofały się z Europy Środkowo-Wschodniej i zrzekły się posiadłości w Afryce.

Dlaczego pierwszą wojnę światową można nazwać wojną totalną?

Ponieważ w bezpośredni sposób oddziaływała na całe społeczności zaangażowane w nią państw.

Wymień najważniejsze skutki demograficzne I wojny światowej.

Śmierć poniosło 8,5 mln żołnierzy, 50 mln osób zmarło w wyniku Hiszpanki i 1,5 mln osób zginęło na skutek ludobójstwa Ormian.

Jakie były skutki gospodarcze w I wojnie światowej?

Ogromne straty materialne, załamanie się produkcji rolnej i przemysłowej, gwałtowny wzrost biedy i bezrobocia.

Jakie były skutki społeczne w I wojnie światowej?

Poszerzenie praw kobiet, kryzys wartości i autorytetu.

Jakie były skutki polityczne pierwszej wojny światowej?

Upadek wielkich imperiów, powstanie licznych państw narodowych, wyraźny wzrost ruchów i partii lewicowych, niechęć do monarchii i zwiększenie się roli USA.